Tip 1: Volledig semi-passieve pc
Computeronderdelen zijn door de jaren heen flink stiller geworden. Een trend van de laatste jaren is dat veel componenten die zijn voorzien van actieve koeling, zoals videokaarten en voedingen, die alleen inschakelen als dat echt nodig is.
Bij een modern systeem zullen er dan ook een aantal ventilators stilstaan als je niet met zware workloads in de weer bent, maar doorgaans blijven de fan van je cpu-koeler en de fans van je behuizing altijd draaien. Je kunt eventueel een losse fancontroller gebruiken om dat handmatig in te stellen, maar vrijwel alle moederborden bieden daar tegenwoordig ook opties voor.
Aan de slag met de software van je moederbord
Alle grote fabrikanten hebben software beschikbaar om je (case)fans aan te sturen. Voor deze workshop gingen we aan de slag met een Asus-moederbord, waarbij de ‘Fan Xpert’-functie is geïntegreerd in de AI Suite. ASRock, Gigabyte en MSI bieden echter soortgelijke pakketten aan. Zorg er overigens wel voor dat je de recentste versie van de website van je moederbordfabrikant downloadt, want oudere versies werken soms niet goed samen met de nieuwste Windows-versies.
Een semi-passief fanprofiel voor de ventilator van de cpu-koeler in de Asus AI Suite.
Vaak biedt de software van moederbordfabrikanten eerst aan om een kalibratie uit te voeren, zodat het programma de karakteristieken van elke fan leert kennen. Het kan immers per ventilator verschillen hoe snel hij draait bij een bepaald voltage of pwm-percentage, en wat überhaupt het bereik is waarbinnen de fan aan te sturen valt. Hierna kun je voor elke casefan een fanprofiel instellen. Wil je dat een ventilator stilstaat tot de temperatuur van bijvoorbeeld de processor een bepaalde waarde bereikt, dan sleep je het eerste punt in de grafiek naar 0% fanspeed en de gewenste temperatuur.
Niet elk bord vindt het leuk als je de CPU-fan stilzet...
Voor casefans werkt dat doorgaans prima, vaak nadat je een vinkje bij een setting als ‘dual mode’ of ‘fan stop’ hebt gezet. Ons testbord bleek echter niet zo happig te zijn op het stilzetten van de cpu-ventilator; na het kalibreren van de fans konden we de grafiek van de cpu-fan niet verder omlaag slepen dan het gedetecteerde minimumpercentage waarbij de fan draait.
De door ons gebruikte cpu-koeler, een Arctic Freezer i32, is één van de weinige processorkoelers met een semi-passieve fan. Bij een pwm-signaal van minder dan 40% zet de Arctic-fan zichzelf stil, waardoor dat ook de grens werd die de Asus-software aan ons fanprofiel oplegde. De kalibratiedata blijkt echter te worden opgeslagen als een .xml-bestand in de map C:\ProgramData\ASUS\DIP\FanXpert. Na het simpelweg aanpassen van de waarde ‘mindutytokeepruning’ (ja, inclusief typefout) in Kladblok van 40 naar 30 en een reboot, konden we het fanprofiel wel lager slepen en zodoende de cpu-ventilator stil laten staan tot de drempelwaarde.
Onder andere Gigabyte heeft zeer vergelijkbaar werkende software.
Dan rest nog de vraag tot welke temperatuur je je systeem passief gekoeld moet willen laten. Dat hangt enigszins af van hoe goed je koelers hun warmte kwijt kunnen zonder actieve luchtstroom. Wat je in ieder geval moet zien te voorkomen, is dat je de grens precies instelt op hoe warm je cpu in idle wordt als hij passief wordt gekoeld, aangezien je fans dan steeds aan en uit zullen gaan. Je kunt er ook voor kiezen om één of meerdere casefans wel continu of bij een relatief lage threshold te laten draaien, aangezien naast de cpu-koeler ook alle andere componenten profiteren van een beetje airflow. Op lage toerentallen zijn die doorgaans vrijwel onhoorbaar.
