TN, IPS, VA: over monitor panels en lcd-technologie

Inleiding

Als je een monitor gaat kopen, vertellen de fabrikanten je graag en met veel cijfers over reactietijden (kort), contrastverhoudingen (groot) en helderheden (nog groter). Waar ze minder over zeggen, is over de gebruikte paneeltechniek. Tijd voor ons om hier eens aandacht aan te besteden.

In onze monitorreviews komt het veelal terloops ter sprake: de technologie die ten grondslag ligt aan de werking van het in het product gebruikte paneel. We noemen een tn (twisted nematic), een ips (in-plane switching), of een va (vertical alignment). Even terloops is er een consensus over wat dat betekent: tn is goed voor games, maar niet voor kleurechtheid, ips heeft mooie kleuren en kijkhoeken, va heeft een goed contrast. Maar, wat houdt het eigenlijk echt in, en kloppen deze kort-door-de-bocht omschrijvingen wel?

TN-paneel is niet altijd slechter, IPS-paneel niet altijd beter

Om met het laatste te beginnen: nee, die kloppen zeker niet per definitie. Net zoals ‘Chinese condensators’ in voedingen niet per definitie inferieur zijn aan ‘Japanse’, zijn er goede en minder goede tn-, ips- en va-panelen. Dat komt onder meer, omdat er van elk van deze types meerdere varianten bestaan, die door meerdere fabrikanten geproduceerd worden – elk met net een eigen draai eraan. En uiteindelijk bepaalt in de moordende concurrentie van de displaymarkt doorgaans de opdrachtgever de kwaliteit van het uiteindelijke product, dat een optelsom is van vele delen, waar het paneel er slechts een van is. Tn is niet altijd slechter, ips is niet altijd beter.

Om een en ander eens goed te illustreren, pakten we voor dit artikel drie beeldschermen van dezelfde fabrikant erbij, in dit geval Iiyama. Deze fabrikant heeft zowel ips, va, als tn-monitoren in het assortiment, waarbij de modellen ook nog eens zeer vergelijkbaar zijn qua afmetingen en prijsstelling. 

De Iiyama ProLite B2483HS-B3 ziet er vrijwel hetzelfde uit als de XB2483HSU-B3.

De ProLite XUB2492HSU-B1 heeft door zijn dunne randen boven, links en rechts een wat moderner voorkomen.

IPS, TN en VA van Iiyama

Iiyama heeft al in veel tests laten zien een goed product met een scherpe prijs af te kunnen leveren. De hier als illustratie gebruikte ProLite XB2483HSU-B3 (va-paneel), B2483HS-B3 (tn) en XUB2492HSU-B1 (ips) lijken niet alleen uiterlijk op elkaar, ze kosten ook ongeveer allemaal hetzelfde, namelijk pakweg 180-190 euro.

Alle drie hebben displayport en hdmi-ingangen, alsmede vga. Ook op alle modellen aanwezig: audio in- en uitgangen, en ingebouwde speakers. Alle drie staan op een in hoogte verstelbare, ergonomische voet, waarop het paneel kan kantelen, draaien en roteren. De B2483HS-B3 heeft geen usb 2.0 hub, de andere twee hebben dat wel. Geen van de drie heeft Freesync, laat staan G-sync, het zijn primair zakelijke monitoren, bedoeld voor op kantoor. Kortom: drie extreem vergelijkbare schermen, zonder specifieke functies of eigenschappen die veel invloed hebben op de prijs. 

In de pudding

Een moderne versie van een oud Engels spreekwoord luidt: the proof is in the pudding; dit is een verkorte versie van the proof of the pudding is in the eating. Oftewel: je weet pas hoe iets smaakt, als je het opeet. Wanneer we het over monitoren hebben, betekent dit: je weet pas hoe een scherm presteert als je het test – én als je ernaar kijkt.

Dat eerste doen we bij Hardware.Info natuurlijk aan de lopende band, maar het tweede is lastiger. Niet alleen is het fotograferen van monitoren op identieke wijze, bij identieke helderheid en onder een identieke hoek tijdrovend, daarna zit er ook altijd nog het ‘filter’ tussen van het beeldscherm van de lezer. Dat is zelden gekalibreerd en, hoezeer we ook hameren op het belang van een goede monitor, heel vaak ook nog eens het sluitstuk op de begroting – en dus niet erg goed qua kleurechtheid.

Voor dit artikel maken we voor een keer een uitzondering: niet alleen nemen we de testresultaten van de drie schermen per testonderdeel met je door, ook vind je op in dit artikel foto’s van deze drie modellen, genomen onder verschillende kijkhoeken (en recht van voren) zodat je zelf kunt vergelijken. Hou er wel rekening mee dat je beeldscherm flink van invloed zal zijn op de weergave, maar in elk geval zijn alle foto's onder exact dezelfde omstandigheden genomen, bij dezelfde helderheid van de schermen.