Waarom worden ssd’s zo goedkoop?
De markt voor flashgeheugen is onderhevig aan de zogenoemde varkenscyclus: overschotten en tekorten wisselen elkaar af, resulterend in volatiele prijzen. Na een periode van tekorten en dus hogere prijzen in 2017, zijn de prijzen alweer bijna twee jaar dalende. De afgelopen maanden is er sprake van stabilisatie – als oorzaken worden onder meer een stroomstoring in een Toshiba-fabriek en teruggeschroefde productie door vrijwel alle nand-fabrikanten genoemd. Bekijken we de prijsontwikkeling echter van een grotere afstand, dan dalen de ssd-prijzen eigenlijk al sinds de introductie ervan en lijkt er geen reden te zijn waarom dat op de lange termijn niet zo door blijft gaan.
De hoogte in
Het is echter niet volledig een economisch vraagstuk van vraag en aanbod; technische verbeteringen zorgen voor lagere productiekosten en maken de prijsdalingen dus mede mogelijk. Tot een paar jaar terug gebeurde dat door een steeds kleiner productieproces te gebruiken, zoals we dat ook gewend zijn van processors en videokaarten. Daarbij liep de flashindustrie tegen zowel natuurkundige als economische grenzen aan, waarna ze het in de hoogte ging zoeken met 3d-nand. Het verhogen van het aantal gestapelde lagen is nog altijd een van de belangrijkste manieren om de productie efficiënter te maken; de meeste fabrikanten zijn op dit moment bezig met de overstap van 64- naar 96-laags nand.
Van SLC naar QLC
De goedkoopste ssd’s in deze test maken vrijwel allemaal gebruik van een vrij nieuw type flashgeheugen, namelijk qlc, wat staat voor quad-level cell. Om te begrijpen hoe qlc werkt en hoe er opeens 33% meer bits kunnen worden opgeslagen in hetzelfde aantal geheugencellen, moeten we eerst even terug naar de basis van hoe nand-geheugen werkt.
In den beginne werkte al het flashgeheugen als single-level cell (slc). Dat betekent dat elke cel twee waardes kan bevatten: een 0 of een 1. Laten we voor het gemak even stellen dat deze waardes overeenkomen met een spanning van 0,5 of 1 volt. De overstap naar mlc met twee bits per cel, betekende dat er in totaal vier waardes nodig waren. Een cel kon toen de waarde 00, 01, 10 of 11 bevatten, waarvoor vier verschillende voltages met kleinere tussenstappen nodig waren. Bij tlc steeg dat naar acht verschillende voltages (van 000 t/m 111) en bij qlc zijn dat er zelfs zestien, van 0000 (alle vier de bits 0) t/m 1111 (alle vier de bits 1).
Om de inhoud van een qlc-geheugencel uit te kunnen lezen, moet een controller dus heel precies het onderscheid tussen 16 verschillende spanningsniveaus kunnen vaststellen. Dat gaat langzamer dan bij de acht niveaus van tlc en vereist bovendien krachtige foutcorrectie-algoritmes. Als flashgeheugen veroudert, wordt dat bovendien steeds lastiger. Intel geeft voor zijn qlc-ssd van 500 GB bijvoorbeeld een levensduur van 100 TBW (terabytes written) op, waar dat bij een tlc-ssd in dezelfde capaciteit al gauw 300 TBW is. Voor intensief gebruik, en dan vooral bij schrijven, zijn ssd's met qlc-geheugen dus per definitie minder geschikt dan tlc-ssd's. In de praktijk kunnen ssd’s overigens vaak een veelvoud van de gegarandeerde levensduur aan schrijfacties verwerken.
PCI-Express 4.0 SSD’s
In deze test hebben we twee pci-express 4.0-ssd’s meegenomen: de Gigabyte Aorus NVMe Gen4 (in 1 en 2 TB) en de Corsair Force MP600 (alleen in 2 TB). AMD’s X570-moederborden bieden voor het eerst ondersteuning voor deze nieuwe standaard, die de bandbreedte verdubbelt naar 2 GB/s per lane (oftewel 8 GB/s bij een x4-ssd). Phison is de eerste ssd-controllerfabrikant die er een chip voor heeft ontwikkeld. Deze Phison PS5016-E16 vormt dan ook de basis voor de pci-e 4.0-ssd’s van beide merken – ze delen overigens ook hetzelfde 96-laags flashgeheugen van Toshiba.
De doorvoersnelheden van deze ssd’s zijn in synthetische tests indrukwekkend – ze lezen met pakweg 4,4 GB/s en schrijven met bijna 4 GB/s. Met pci-express 3.0 is dat simpelweg niet mogelijk. In de andere tests, zoals PCMark 8 en de tracetests, presteren deze ssd’s echter nauwelijks beter dan pci-e 3.0-ssd’s met een Phison-controller. Het stroomverbruik ligt echter duidelijk hoger (vandaar de heatsinks op de Corsair- en Aorus-ssd’s) en de prijzen liggen nog boven die van de Samsung 970 Evo Plus, die in alle tests behalve doorvoersnelheid sneller is.
Kortom, voor de cijfertjes bij het kopiëren van grote bestanden zijn de eerste pci-express 4.0-ssd’s leuk, maar in de praktijk heb je daar vooralsnog weinig aan. Wellicht kan de tweede generatie pci-express 4.0-ssd’s wel op alle vlakken een duidelijke stap vooruit brengen.
32 besproken producten
| Vergelijk | Product | Prijs | |
|---|---|---|---|
|
Corsair Force MP510 960GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Corsair Force MP600 2TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Crucial MX500 1TB
|
€ 68,1716 winkels |
|
|
Crucial MX500 2TB
|
€ 126,8015 winkels |
|
|
Crucial P1 1TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Gigabyte Aorus NVMe Gen4 1TB
|
€ 137,792 winkels |
|
|
Gigabyte Aorus NVMe Gen4 2TB
|
€ 133,507 winkels |
|
|
Gigabyte Aorus RGB AiC 1TB
|
€ 239,783 winkels |
|
|
Intel 660p 1TB
|
€ 66,573 winkels |
|
|
Intel 660p 2TB
|
€ 203,223 winkels |
|
|
Kingston A1000 960GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Kingston A2000 SSD 1TB (M.2 2280)
|
€ 184,951 winkel |
|
|
Kingston KC600 1TB
|
€ 92,0011 winkels |
|
|
Kingston KC2000 1TB (M.2 2280)
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Kingston UV500 960GB
|
€ 308,001 winkel |
|
|
PNY XLR8 CS3030 1TB
|
€ 160,991 winkel |
|
|
Samsung 850 Evo 1TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 860 Evo 1TB
|
€ 289,901 winkel |
|
|
Samsung 860 Pro 1TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 860 QVO 1TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 860 QVO 2TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 970 Evo 1TB
|
€ 135,092 winkels |
|
|
Samsung 970 Evo 2TB
|
€ 707,781 winkel |
|
|
Samsung 970 Evo Plus 1TB
|
€ 79,9022 winkels |
|
|
Samsung 970 Evo Plus 2TB
|
€ 144,9022 winkels |
|
|
Samsung 970 Pro 1TB
|
€ 179,952 winkels |
|
|
Sandisk Ultra 3D 1TB
|
€ 96,916 winkels |
|
|
Seagate FireCuda 510 1TB (M.2)
|
€ 197,333 winkels |
|
|
Toshiba OCZ TR200 960GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Western Digital Black 2018 NVMe 1TB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Western Digital WD Black SN750 1TB (M.2)
|
€ 142,654 winkels |
|
|
Western Digital WD Blue 3D 1TB
|
€ 228,011 winkel |
