Elf 4K-projectoren getest: Groots en vlijmscherp

4K projectie en pixel shifting

Gelukkig lijkt 4K ook bij projectoren langzaam door te breken, terwijl de prijzen gestaag dalen. Daar moeten we wel meteen een kanttekening bij maken. Alle ‘betaalbare’ 4K-projectoren die op dit moment te koop zijn, maken gebruik van beeldchips met een lagere resolutie dan de 3840x2160 beeldpunten van een 4K ultra hd videosignaal. Er bestaan wel zogenaamde native 4K-projectoren voor consumenten, van JVC en Sony, maar prijzen daarvan starten nog altijd bij zo’n 5000 euro en lopen op tot ruim driemaal dat bedrag voor de echte topmodellen.

De projectoren die wij hier bespreken maken gebruik van een slim trucje om met een beeldchip met een resolutie van 1920x1080 of 2716x1528 beeldpunten een plaatje te projecteren dat qua scherpte in de buurt komt van echte 4K.

Ze doen dit door hetzelfde beeld meerdere keren snel achter elkaar te projecteren en het beeld daarbij steeds een halve pixel diagonaal te verschuiven. Er zijn projectoren die elk beeld tweemaal projecteren, waarbij de tweede keer andere detailinformatie uit het 4K signaal wordt getoond, zodat de geprojecteerde resolutie tweemaal zo hoog is als de native resolutie van het panel. Dit gebeurt onder andere bij Epsons lcd-projectoren, die een native resolutie van 1920x1080 pixels (2 megapixels) hebben, en dat feitelijk opwaarderen naar 4 megapixels, de helft van de 8 megapixels die een 4K-signaal in theorie kan bevatten.

Epson's 4K LCD projectoren tonen tweemaal een 1080p beeld, de tweede keer licht verschoven.

Ook dlp-projectoren met een beeldchip met 2715x2528 (4 megapixels) werken met 2-flash technologie, om zodoende tot 8 megapixels te komen, wat in theorie overeenkomt met het aantal beeldpunten van een 4K-signaal. Nieuwere dlp-projectoren met een kleinere, 1920x1080 pixels tellende chip maken zelfs gebruik van 4-flash technologie, waarbij elke pixel viermaal wordt weergegeven, steeds met informatie uit een andere bronpixel van het beeldsignaal en licht verschoven ten opzichte van elkaar. Ook deze projectoren behalen daarmee in theorie de volledige 8 megapixels die een 4K signaal te bieden heeft.

DLP projectoren tonen beelden twee of zelfs viermaal om de resolutie zo te verhogen.

Uit bovenstaande kan je opmaken dat dlp-projectoren met hun 8 megapixel pixel-shifted-resolutie tweemaal zo hoge beeldscherpte bieden als  Epsons lcd-modellen, die immers na pixel shifting uitkomen op 4 megapixels. Afhankelijk van het bronsignaal is dat inderdaad ook het geval. Projecteren we een 4K computerdesktop met kleine tekst, dan ziet dat er op een 4K dlp-projector echt gestoken scherp uit, terwijl kleine details bij de Epson lcd-modellen wat uitgesmeerd en minder gedefinieerd zijn. Bij videoweergave ligt het genuanceerder, om meerdere redenen. De belangrijkste daarvan is de beeldcompressie die bij video wordt toegepast. Zeker bij streaming 4K-diensten als Youtube en Netflix gaat er heel veel beeldscherpte verloren door de beperkte bandbreedte die deze diensten voor 4K streams beschikbaar maken. Ook bij videosignalen van hoge kwaliteit, zoals op 4K blu-ray, zorgt compressie ervoor dat er altijd detailinformatie verloren gaat, zeker bij beweging. Beweging is dan ook de tweede reden waarom scherpte bij video minder makkelijk in pixels is uit te drukken dan bij een computer desktop. Films en series worden doorgaans opgenomen met een lage beeldsnelheid van 24 beelden per seconde. Om te zorgen dat het beeld er toch enigszins vloeiend uitziet, wordt daarbij een camerasluitertijd van 1/48 seconde gebruikt, waardoor bij beweging lichte bewegingsonscherpte (motion blur) ontstaat. Die laat opeenvolgende beelden mooi vloeiend in elkaar overlopen, maar kost dus wel veel scherpte. Andere factoren die ervoor zorgen dat videobeelden nooit gestoken scherp zijn, zijn de toepassing van low pass filters om aliasing tegen te gaan en het feit dat nog lang niet alle films in 4K gemasterd worden.

Kortom, voor videoweergave zijn de verschillen tussen 4 en 8 megapixel pixel shifted resolutie een stuk kleiner dan bij weergave van een computersignaal, en in veel gevallen vonden wij het tijdens onze test bij weergave van bewegend beeld zelfs onmogelijk om een verschil in detaillering waar te nemen.