Kloppende kleuren: kalibreer zelf je monitor met een colorimeter

Kalibreren en profileren

Tot nu toe spraken we enkel van ‘kalibreren’, maar in feite gaan we zo meteen met de X-rite i1 Display Studio twee dingen met ons beeldscherm doen: kalibreren én profileren. Tijdens de kalibratie verzamelt de colorimeter meetgegevens over de kleurreproductie van het scherm, die in een zogenaamd ICC-profiel worden gegoten. Daarmee kun je kort gezegd twee dingen doen.

De i1 Display Studio laat zich eenvoudig voor het scherm plaatsen: draai het beschermkapje voor de lens vandaan en zorg dat het contragewicht aan de kabel op de juiste plek hangt, zodat de meter evenwijdig aan het scherm blijft hangen.

Kalibreren kun je leren

Allereerst kun je de meeste beeldschermen met de ingebouwde onscreen-displayinstellingen niet zo nauwgezet afstemmen dat je de best mogelijke kleurweergave verkrijgt.  De oplossing is om dan maar het uitgangssignaal van de videokaart af te stemmen op de specifieke afwijkingen van je scherm. Daartoe kan het ICC-profiel worden ingeladen in het besturingssysteem dat de wijzigingen vervolgens als het goed is toepast op de gammatabel (de Look-Up-Table) van je videokaart. Die tabel bevat voor iedere kleur die je naar je scherm wilt sturen een bepaalde uitvoerwaarde die daadwerkelijk naar de monitor gaat. Als bijvoorbeeld op een bepaald punt in de grijsschaal iets te veel rood wordt afgebeeld, kan de videokaart via de gammatabel de opdracht krijgen om voor die waarde wat minder van deze kleur uit te sturen. Op die manier worden kleine afwijkingen in het grijsverloop van het scherm rechtgetrokken.

Ten tweede ‘weet’ een geschikte applicatie of het besturingssysteem met behulp van het ICC-profiel wat het kleurbereik is van je monitor. Hierdoor kunnen de kleuren van afbeeldingen en video’s die zijn gemaakt voor een andere kleurruimte worden ‘omgerekend’ voor de eigenschappen van je beeldscherm, zodat ze daar correct op worden weergegeven. Niet ieder scherm heeft immers hetzelfde kleurbereik. De meeste monitoren tonen bij benadering het volledige sRGB-gamut, maar er zijn ook monitoren die standaard een bredere kleurruimte vertonen. Vroeger was een wide gamut-paneel vooral relevant voor fotografen en grafici en kwam je het op een ‘normale’ consumentenmonitor maar zelden tegen, ook vanwege de hoge meerkosten. Nu hdr en de daarbij gebruikte grote DCI-P3-kleurruimte ook voor monitoren in zwang raken en speciale kleurfilters steeds goedkoper worden, is het niet moeilijk om voor een laag bedrag een wide gamut-paneel aan te schaffen. Onze AOC Q3279VWFD8 is daarvan het bewijs.

Software- versus hardwarekalibratie

De meeste schermen kun je enkel softwarematig kalibreren, maar duurdere professionele monitoren voor beeldbewerking ondersteunen soms ook hardwarekalibratie. Daarbij wordt niet het uitgangssignaal van de videokaart aangepast door een ICC-profiel toe te passen, maar de manier waarop de monitor het signaal weergeeft. De kalibratiesoftware heeft bij een hardwarematige kalibratie toegang tot de ingebouwde Look-Up-Table (LUT) van de monitor, waar bij softwarekalibratie de LUT van je videokaart wordt aangepast.

Hardwarematige kalibratie heeft enkele voordelen. Zo kan de kalibratie nauwkeuriger verlopen doordat de monitor intern preciezer werkt, terwijl een softwarematige kalibratie wordt beperkt door de precisie in het videosignaal dat naar de monitor wordt gestuurd – meestal 8 bits of 256 stappen per primaire kleur. Een professionele monitor rekent intern soms met 10 tot zelfs 16 bits kleur. Dat zorgt ervoor dat artefacten als banding (zichtbare ‘harde’ overgangen in vloeiende kleurverlopen) na kalibratie minder snel voorkomen. Tot slot werkt een hardwarekalibratie voor álle aangesloten apparaten. Soms is het bovendien mogelijk te kalibreren voor een bepaalde kleurruimte, wat met softwarekalibratie wordt overgelaten aan het kleurbeheer van OS en applicaties.