Een opwindbare rekenmachine van zeker 2.000 jaar oud houdt de gemoederen in de wetenschap nu al meer dan een eeuw bezig. De precieze werking van de 'eerste computer ter wereld’ die qua techniek zijn tijd ver vooruit liep, is moeilijk vast te stellen omdat grote delen van het bronzen mechanisme al flink vergaan zijn. De techniek gaat echter door en stukje bij beetje wordt de driedimensionale puzzel die de analoge machine vormt, opgelost.
Het mechanisme van Antikythera is een met de hand opgewonden, mechanisch klokwerk van bronzen tandwielen dat astronomische fenomenen kon beschrijven. De naam komt van het Griekse eiland waarbij het scheepswrak lag waaruit het grotendeels vergane geheel opgedoken werd in het jaar 1901. Het mechanische tuig fungeerde als een kalender en er kon een datum ingevoerd worden doormiddel van draaischijven. Op de wijzerplaten werd dan informatie getoond over bijvoorbeeld de beweging van de zon en de maan. Dit kon met een dusdanige precisie dat het voorspellen van zonsverduisteringen mogelijk was.
Centraal tandwiel. Te zien in het Nationaal Archeologisch Museum van Athene.
In 2005 is met behulp van CT-scans de structuur van de achterkant van het geheel grotendeels uitgewerkt. De werking van de voorkant bleef vooralsnog echter moeilijk in kaart te brengen, vanwege de heftige corrosie van de bronzen tandwielen.
De werking van de complete machine wordt echter steeds duidelijker naarmate de voor het onderzoek gebruikte technieken verder vorderen. Met behulp van Microfocus X-ray Computed Tomography (X-ray CT) and Polynomial Texture Mapping (PTM) komt men steeds een stapje verder en hoopt men het gedateerde maar geniale gevaarte binnen niet al te lange tijd op computers in volle glorie in werking te kunnen tonen.
Een model van de machine (Foto: Mogi Vicentini)
