20"-27" breedbeeld monitoren vergelijkingstest

Nieuw testmethode (2)

Opgegeven en realistische contrastwaardes

Het contrast van een monitor is één van de specificaties waar fabrikanten graag mee schermen, en waarbij de laatste tijd steeds hogere waardes geclaimd worden. Het contrast is simpel te berekenen, door het verschil tussen de maximale en de minimale helderheid van een monitor op elkaar te delen. Wanneer een monitor bijvoorbeeld een maximale helderheid van 300 cd/m² heeft bij weergave van een wit vlak, en een minimale helderheid van 0.3 cd/m² bij een zwart beeld, dan is het contrast 300 / 0.3 = 1000. Dat betekent dus ook dat er een factor 1000 verschil is tussen het minst en het meest heldere beeld dat het scherm kan produceren, waardoor het genoteerd wordt als 1000:1.

Nu zijn er verschillende methoden om het contrast te meten. De meest eenvoudige is door achtereenvolgens een compleet wit en een compleet zwart beeld weer te geven, en in beide gevallen de helderheid te meten en deze resultaten op elkaar te delen. Dit wordt ook wel een ‘full on-off'-meting genoemd. Dit is ook de methode die fabrikanten gebruiken, en vaak komen ze tot zeer hoge contrastwaardes.

Bij steeds meer monitoren wordt namelijk het ‘dynamische' contrast opgegeven. Dat betekent dat de helderheid van het backlight achter het scherm aangepast wordt, afhankelijk van wat er op het beeld getoond wordt. In het geval van voorgenoemde witte en zwarte testbeelden, is deze regeling simpel: bij het witte beeld wordt het backlight maximaal aangestuurd, terwijl de kracht van de lamp bij weergave van het zwarte beeld sterk wordt teruggedraaid. Hierdoor wordt het zwart een stuk zwarter, wat grote invloed heeft op de contrastwaarde. Halen we ons voorbeeld er weer bij van de monitor met een maximale witwaarde van 300 cd/m² en een normale zwartscore van 0.5 cd/m², dan kan die zwartwaarde door het verlagen van het backlight teruglopen tot bijvoorbeeld 0.10 cd/m². Een relatief kleine verandering, die voor het contrast echter grote gevolgen heeft; 300 / 0.10 is immers 3000, ofwel 3000:1.

Dat staat mooi op de specificatielijst, maar het zegt uiteraard niets over het contrast dat in een écht beeld gehaald kan worden. Het backlight staat immers nooit zowel maximaal als minimaal op hetzelfde moment. Bovendien draait een aantal fabrikanten, waaronder Viewsonic en LG, het backlight bij standaardinstellingen alleen terug wanneer het beeld écht helemaal zwart is. Staat er dus een witte muiscursor in beeld, dan gaat het backlight alweer op volledige sterkte werken. Het terugregelen van het backlight  heeft hierbij dus geen praktisch nut, en wordt alleen gedaan om de resultaten bij een ‘full on-off'-contrastmeting te beïnvloeden. Vaak is er ook een ‘slimme' methode te kiezen waarbij elektronica in de monitor real-time bekijkt wat de gemiddelde helderheid van het beeld is, en aan de hand daarvan (vrijwel) traploos het backlight aanpast.

Veel beter dan de full on-off methode is het dus om wit- en zwartwaardes binnen één beeld te meten, waarbij beide tegelijkertijd worden weergegeven. Het backlight moet zo een compromis zoeken tussen de beste weergave van zwart en de beste weergave van wit. Wij hebben hiervoor twee tests in onze procedure opgenomen. De ‘transverse' contrastmeting bestaat uit een zwart scherm met in het midden een witte box, waarvan de diagonaal 1/5 van de totale beelddiagonaal is. We meten hierbij de helderheid in het midden van deze witte box, en acht punten op de zwarte achtergrond rondom die box. Tijdens de meting verplaatst het meetinstrument zich dus, het testbeeld blijft gelijk.

Een tweede methode die we gebruiken is de ‘checkerboard' contrastmeting. Hierbij wordt het beeld als een schaakbord in vijfentwintig afwisselend witte en zwarte vlakken verdeeld, waarbij in het middelste witte vak gemeten wordt. Vervolgens wordt de verdeling van de witte en zwarte vlakken omgedraaid zodat het middelste vak zwart wordt, waarna de tweede meting geschiedt.

Beide metingen geven een realistischer beeld van het ‘echte' contrast van een monitor, en niet verrassend komen hier veel lagere waardes uitrollen dan bij de on-off methode. In de tabel vind je de resultaten van alle drie de metingen terug, waarbij wij het veel belangrijker vinden dat een monitor goed scoort in de transverse- en checkerboard-tests, dan bij de full on-off meting.

Dynamische backlight

Veel monitoren beschikken tegenwoordig over dynamische backlight-regeling, waarbij het inkomende beeld wordt geanalyseerd en aan de hand van de gemiddelde helderheid wordt bepaald hoe hard het backlight moet branden. Bij de door ons geteste modellen staat dynamische backlightregeling alleen bij LG en Viewsonic standaard ingeschakeld, andere merken bieden het vaak als extra optie in het menu. Dat de meest fabrikanten het niet standaard inschakelen heeft overigens een goede reden. Het zou storende bijeffecten hebben én het is technisch lastig te realiseren om de helderheid van het backlight per beeld aan te passen. Er wordt door de monitor gekeken naar een serie beelden, waarna het backlight aan het gemiddelde niveau daarvan wordt aangepast. Hierdoor worden aanpassingen geleidelijker doorgevoerd, waardoor het effect minder abrupt is, maar de aanpassingen dus ook iets later komen dan de verandering van het beeld. Switch je bijvoorbeeld van een website met veel wit naar een donkere desktop-achtergrond, dan duurt het even voor de monitor het backlight terugschroeft naar het gewenste niveau dat bij de donkere achtergrond past. Bij dit soort ‘harde' overgangen tussen licht en donker is het dimmen of oplichten van het backlight helaas hinderlijk zichtbaar. Bij kleinere overgangen tussen licht en donker is het effect subtieler, of zelfs onzichtbaar. Toch is onze mening dat dynamische backlightregeling met de huidige stand van techniek niet gewenst is. Hoewel de zwartweergave bij voornamelijk donkere beelden er baat bij heeft, weegt het naar onze mening niet op tegen het storend zichtbare bijeffect, en geven wij er de voorkeur aan de dynamisch contrastmogelijkheid uit te schakelen.