TP-Link LB110, LB120 en LB130 review: verlichting zonder rompslomp

Ledlampen

Op 31 december 1879 liet Thomas Edison door een straat in New Jersey te verlichten, de wereld kennis maken met het fenomeen van elektrisch licht. Hij zou hierbij de profetische uitspraak gedaan hebben dat elektriciteit zo goedkoop zou worden gemaakt dat alleen de rijken nog kaarsen zouden branden. Inmiddels zijn we bijna anderhalve eeuw verder en Edison heeft in zekere zin gelijk gekregen, al heeft hij dat niet alleen aan zijn eigen uitvinding te danken. In de jaren 20 van de vorige eeuw werd er door de Rus Oleg Losev al geëxperimenteerd met led's, maar het was de Amerikaan Nick Holonyak die in 1962 de eerste echt werkende ledlamp wist te fabriceren. 

Zo revolutionair als de uitvinding van het elektrische licht was led misschien niet, het is zeker een grote stap voorwaarts geweest in de lichttechnologie die we dagelijks op allerlei plekken aantreffen. Ledlampen hebben bijna op alle vlakken een streepje voor op de klassieke gloeilamp - we gaan daar verderop in dit artikel uitgebreid op in - maar het belangrijkste voordeel is dat ledlampen aanzienlijk zuiniger zijn dan Edisons vinding. In deze tijd waarin het milieu in toenemende mate een belangrijk thema is en een steeds groter gedeelte van de wereld verlicht wordt is het belang van energiebesparing nauwelijks te overschatten. Bovendien lenen ledlampen zich bij uitstek voor RGB-verlichting, en wie houdt daar nou niet van.

Een ledlamp is een vorm van Solid State Lighting (SSL) waarbij de lamp is opgebouwd uit meerdere licht emitterende diodes (leds). Er zijn verschillende soorten ledlampen op de markt. De bekendste voorbeelden zijn natuurlijk de lampen die qua uiterlijk niet te onderscheiden zijn van de klassieke gloeilampen met een grote E27 of kleine E14 Edisonfitting, maar inmiddels zijn ook alle specialistische fittingen - bijvoorbeeld een GU5.3-steekvoet of GU10-bajonetvoet - goed verkrijgbaar. 

 
Klassieke E27 fitting 

De lichtopbrengst van een ledlamp wordt uitgedrukt in lumen en is afhankelijk van de stralingshoek en de lichtsterkte. Het aantal lumen geeft in feite aan hoeveel energie de ledlamp in totaal uitzendt. Wat betreft de stralingshoek geldt: hoe kleiner de hoek, hoe geconcentreerder en dus hoe sterker het licht. De helderheid van een lichtbron - oftewel de lichtsterkte - geeft aan hoeveel licht er per stralingshoek wordt uitgezonden en wordt aangeduid in millicandela - 1000 millicandela staat gelijk aan 1 candela. Om het aantal lumen van een ledlamp te kunnen uitrekenen moet de lichtsterkte in candela's gedeeld worden door de vastgestelde waarde die bij de stralingshoek hoort.  

Het punt is namelijk dat ten opzichte van een gloeilamp een ledlamp veel minder vermogen - uitgedrukt in watt - nodig heeft om dezelfde lichtopbrengst te bereiken. Daarom zijn fabrikanten inmiddels verplicht om naast het vermogen van een lamp ook het aantal lumen op de verpakking te vermelden. Ter indicatie kan je ervan uitgaan dat een ledlamp ongeveer een factor 5 minder watt nodig heeft om hetzelfde aantal lumen te realiseren als een traditionele gloeilamp. Dit alles betekent uiteraard dat ledlampen veel energiezuiniger zijn dan de traditionele gloeilamp, maar daarover later meer. 

Naast de lichtopbrengst is ook de kleur van het licht dat een ledlamp verspreidt van belang. In eerste instantie gaven ledlampen door de gebruikte techniek altijd koud, blauwachtig licht af, maar inmiddels zijn er ledlampen verkrijgbaar die een breed spectrum tussen koud en warm licht kunnen weergeven. De kleurtemperatuur drukken we uit in Kelvin (K). Hoe lager deze Kelvin score, hoe warmer en geliger het licht wordt en omgekeerd hoe hoger de waarde, des te kouder en blauwer het licht is dat de lamp produceert. Om een idee te geven, een gewone gloeilamp heeft doorgaans een kleurtemperatuur van zo'n 2700 K en daglicht bij een onbewolkte blauwe hemel is ongeveer 6500 K.