Het ontwerp
Nu nVidia enige tijd geleden de GeForce 7800 GTX heeft geïntroduceerd lijkt de GeForce 6800 Ultra een langzaam uitsterven toebedeeld. Toch zijn er een aantal fabrikanten die vlak voor de introductie van de GeForce 7800 GTX nog nieuwe kaarten met de 6800 Ultra hebben uitgebracht. Het 'nieuwe' aan deze kaarten is de hoeveelheid gebruikt geheugen. Waar normale GeForce 6800 GT en Ultra kaarten beschikken over 256 MB GDDR3 beschikken deze nieuwe Ultra's over maar liefst 512 MB geheugen. Meer geheugen betekent dat er nog meer textures in het lokale geheugen opgeslagen kunnen worden en dat ook geheugenintensieve bewerkingen zoals sommige shaders en anti aliasing met meer gemak afgehandeld kunnen worden. De vraag is echter of de verdubbeling van het geheugen naar 512 MB eigenlijk wel wat uitmaakt? Wij bekeken drie GeForce 6800 Ultra 512 MB kaarten van AOpen, MSI en XFX en zoeken uit wat de verschillen zijn met de standaard versies.
Het ontwerp
De drie kaarten die wij ontvingen van AOpen, MSI en XFX zijn hardwarematig identiek. Daarmee bedoelen wat dat de printplaten gelijk zijn en dat ook de gebruikte geheugenmodules op alle drie de kaarten van Samsung afkomstig zijn en een rating hebben van 1,6 ns. Hoewel fabrikanten graag anders doen geloven komen de kaarten ook allemaal uit dezelfde fabriek en van dezelfde productielijn. Dat is niet alleen te zien aan bijvoorbeeld de manier waarop het draadje van de ventilator halverwege aan het bord zit vastgelijmd, maar ook aan de serienummers achterop de kaarten. Dat is overigens geen punt van kritiek: nVidia staat erom bekend uitstekende boarddesigns te maken en de laatste jaren hebben we zelden gezien dat fabrikanten zelf de moeite namen om een eigen ontwerp te maken aangezien dit simpelweg de moeite niet loont.
Vergelijken we de GeForce 6800 Ultra 512 MB kaarten met hun 256 MB broertjes dan valt op dat de 512 MB kaarten ongeveer één centimeter langer zijn, en daarmee even groot zijn als de 7800 GTX kaarten. Die extra ruimte wordt met name gebruikt om kleine componenten voor de spanningstoevoer onder te brengen, de extra geheugenchips zelf nemen geen extra ruimte is. In tegenstelling tot de standaard Ultra kaarten maken de 512 MB versies namelijk wél gebruik van de achterkant van de kaart om ook daar geheugenchips te plaatsen. Het totaal aantal geheugenchips is verhoogd van acht naar zestien en de helft van die chips vinden we dus terug op de achterzijde van de kaart. Het is overigens opvallend om te zien dat de de helft van de geheugenchips niet bedekt wordt door een koellichaam. Zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde vinden we vier chips terug die ons open en bloot aanstaren.
De lay-out van de geheugenchips ten opzichte van de 6800 Ultra chip is identiek aan die van de normale 6800 Ultra 256 MB en ook de bevestigingsgaten voor de koeler zijn gelijk. Toch gebruikt de 512 MB versie een andere koeler die dus vier van de chips aan de voorzijde van de kaart bloot laat, terwijl de 256 MB versie juist een koellichaam met heatpipe gebruikt om deze chips wél te koelen. De vier chips die zich ter rechterzijde van de 6800 Ultra chip bevinden zijn wel voorzien van een koellichaam, evenals de geheugenchips die er aan de achterzijde tegenover zitten. Al met al zijn er dus acht geheugenchips met koeling en acht zonder. Waarom deze keuze is gemaakt is totaal niet duidelijk, en ook de reden om een nieuwe koeler te ontwerpen voor de 512 MB versie is niet duidelijk, deze nieuwe versie zorgt er eigenlijk alleen voor dat de geheugenchips aan de voorzijde niet gekoeld worden en biedt geen voordelen ten opzichte van het oude ontwerp.
Boven: GeForce 6800 Ultra 256 MB / Onder: GeForce 6800 Ultra 512 MB
De afbeelding hierboven laat het verschil tussen de GeForce 6800 Ultra 256 MB (boven) en de GeForce 6800 Ultra 512 MB (onder) zien. Voor de foto hebben we bij beide kaarten het afdekplaatje van de koeler gehaald. Duidelijk is te zien dat de koeler bij beide kaarten uit drie delen bestaat. Een zwarte kuntsstof behuizing die ook de ventilator bevat, een koperen koelblok dat op de 6800 Ultra chip gemonteerd is en als laatste een koeler voor het geheugen. Bij de 256 MB versie is deze geheugenkoeler aluminiumkleurig en er is duidelijk te zien dat deze ook de geheugenchips boven de chip koelt. Bij de 512 MB versie is de geheugenkoeler veel kleiner en zijn er vier geheugenchips die niet gekoeld worden (twee stuks bevinden zich onder de ventilator).
Boven: GeForce 6800 Ultra 256 MB / Onder: GeForce 6800 Ultra 512 MB
Deze foto laat het verschil tussen de achterzijde van de GeForce 6800 Ultra 256 MB (boven) en de GeForce 6800 Ultra 512 MB (onder) zien. Onder het zwarte koellichaam bevinden zich vier geheugenchips, de andere vier chips aan de achterzijde zijn niet voorzien van koeling.
Waarom maken we zo'n ophef over de koeling van de geheugenchips vraag je je wellicht af? Omdat het in onze ogen vreemd is dat nVidia een nieuwe koeler gebruikt die specifiek acht chips wel koelt en de andere acht niet. De acht chips bij de 256 MB versie werden wél allemaal gekoeld. Wat opvalt als we naar de geheugensnelheid bij de 512 MB kaarten kijken is dat we zien wat dat deze met 525 MHz lager ligt dan bij de 256 MB kaarten die hun geheugen op met een snelheid van 550 MHz aansturen. Wellicht dat dit te maken heeft met de ontbrekende koeling, maar de vraag is welk factor hier de oorzaak is en welke het gevolg? Is het voor de architectuur niet mogelijk om 512 MB betrouwbaar op 550 MHz aan te sturen en is koeling daarom achterwege gelaten?
