Samsung Q900R review: Eerste kennismaking met 8K

8K en AI upscaling

Televisiefabrikanten zien uiteraard in dat er voorlopig geen of weinig 8K content beschikbaar zal zijn en dat mensen vooral 4K-materiaal op hun nieuwe 8K-televisies zullen bekijken. We krijgen dan ook een beetje een déjà-vu gevoel bij de communicatie rondom 8K, waarbij de nadruk wordt gelegd op de kwaliteit waarmee televisies beelden kunnen upscalen. Toen 4K in 2013 begon door te breken, zaten we met precies hetzelfde kip-ei probleem, en legde vooral Sony veel nadruk op haar 'database upscaling' algoritmes die full hd beelden analyseerden en zo slim mogelijk naar 4k konden upscalen.

In 2019 draait alles om AI en dus spreekt Samsung nu van AI Upscaling bij haar 8K-televisies, verzorgd door een 'Quantum Processor'. In de basis komt dit grotendeels overeen met wat fabrikanten al langer doen, het gebeurt nu alleen nog wat slimmer. Een computermodel wordt voorzien van originele high-res beelden en gedownsamplede low-res versies van datzelfde beeld, waarna de low-res versies middels verschillende algoritmes worden geupscaled en het resultaat wordt vergeleken met het originele high-res beeld. Door veel verschillende soorten beelden aan het computermodel te voeren leert deze hoe bepaalde beeldpatronen het best verwerkt kunnen worden. Voor geweven kledingstoffen kan namelijk een ander upscalingalgoritme de beste resultaten opleveren dan wat goed werkt voor een gaas-hekwerk, en details in menselijke gezichten worden wellicht het meest nauwkeurig geupscaled met een derde methode. Samsung zegt haar AI upscaling model continu te verbeteren door de computermodellen op haar servers steeds beter te trainen. Verbeteringen in de upscalingalgoritmes zouden vervolgens middels firmwareupdates naar televisies van consumenten verstuurd kunnen worden.

Samsung heeft in het menu van haar nieuwe televisies met AI upscaling geen afzonderlijke instelmogelijkheid voor deze functionaliteit, maar heeft deze geïntegreerd in de 'beeldscherpte' instelling. Staat deze op minimaal (uit) dan wordt er geen AI upscaling toegepast, en naarmate je de beeldscherpte verhoogt wordt er juist meer processing toegepast. 

In de praktijk zijn de resultaten goed, maar sterk afhankelijk van het bronmateriaal. Beeld met weinig detailinformatie ziet er niet ineens superscherp uit door AI upscaling, verwacht dus geen wonderen. Bij een te hoge scherpte-instelling zien we ook bij de Q900R bovendien de standaard verscherpingsfouten optreden in de vorm van halos, lichte randjes rondom contrasterende objecten waardoor de indruk van extra beeldscherpte wordt gewekt, maar de beeldkwaliteit feitelijk terugloopt. Gebruiken we de scherpte-instelling met mate, dan levert de Q900R echter prima upscaling, waarbij vooral doorlopende rechte en gebogen lijnen duidelijk scherper én zonder beeldfouten worden getoond.

Resultaat is dat vooral tekst er duidelijk beter uitziet na upscaling. Ook kleine details in beeldmateriaal dat in de basis al van goede kwaliteit is heeft baat bij de slimme upscaling. Maar zoals gezegd, verwacht niet dat SD-materiaal er nu ineens als 8K uit zal zien.

Native 8K in de praktijk

Theorie is mooi, maar het gaat er natuurlijk vooral om wat we in de praktijk zien. In de (nabije) toekomst willen we uitgebreide tests gaan doen om het nut of 8K inzichtelijk te maken, maar ook tijdens onze test van den Q900R hebben we hier uiteraard zo goed mogelijk naar gekeken. Een beperking hierbij was dat we geen 75 inch 4K-scherm tot onze beschikking hadden om een directe vergelijking te maken, maar we hopen hier binnenkort dus op terug te komen.

Samsung leverde ons de Q900R met twee 8K democlips die moeiteloos door de in de tv ingebouwde mediaspeler werden afgespeeld. Hoewel deze prachtige beelden bevatten, ging het om time-lapses en (deels) computergegenereerd materiaal, dat om hiervoor besproken redenen niet echt representatief is voor de film- en videobeelden die we normaal bekeken. Daarom downloaden we ook een aantal ruwe 8K democlips van camerafabrikant RED, die we met Adobe Media Encoder omzetten naar voor de tv speelbare h265 clips in zowel 4K als 8K resolutie. Daarnaast hebben we ook een aantal foto's in 8K en 4K formaat gebruikt om de beeldscherpte te beoordelen.

Native 8K materiaal ziet er prachtig uit op de Samsung Q900R

We hebben de clips en foto's op verschillende kijkafstanden bekeken, waarbij we Samsung's slimme beeldverwerking zoveel mogelijk hebben uitgeschakeld door de 'movie' mode te selecteren en de 'scherpte' op minimaal in te stellen, waardoor de slimme upscaling van de tv - voor zover wij kunnen beoordelen - niet wordt gebruikt. We hebben dit gedaan om een zo eerlijk mogelijke vergelijking tussen 4K- en 8K-materiaal mogelijk te maken. 

De resultaten van onze kijktest laten een gemengd beeld zien. Bij onze stilstaande testfoto's en de democlips van Samsung is bij korte kijkafstand daadwerkelijk meerwaarde te zien van de hoge 8K-resolutie van het paneel en het bronmateriaal. Een kanttekening die we moeten plaatsen is dat dit alleen bij kleine kijkafstanden het geval is. Op anderhalve meter afstand van het 75 inch grote scherm waren de verschillen doorgaans goed zichtbaar, terwijl dit een meter verder veel minder het geval meer was. 

Met de 8K-clips die we van RED downloaden zagen we een vergelijkbaar beeld, al was het verschil hier kleiner tussen de 4K- en 8K-versies die we zelf van het ruwe bronmateriaal hadden gemaakt. Wellicht dat dit deels komt door onze omzetting van het materiaal in Adobe Media Encoder, maar wij denken dat het ook komt omdat het hier om échte videobeelden gaat, en niet om computergegenereerde beelden of timelapses, die altijd meer details bevatten dan normale, bewegende videobeelden. Bij de Red clips was het in de praktijk mogelijk om op anderhalve meter afstand nog verschil te zien tussen de 4K en 8K varianten, op twee meter afstand hadden we hier al veel meer moeite mee.