11e generatie graphics
Dan de geïntegreerde gpu, die ook volledig vernieuwd is. Voordat we de techniek induiken eerst wat we ervan mogen verwachten: een prestatieniveau dat bijna dubbel zo hoog is dan dat van de bestaande geïntegreerde graphics van Intels laptop-processors, 1,8x om precies te zijn. Om dit te staven toonde Intel eerder deze week al onderstaande grafiek waarbij een 15W Ice Lake GPU wordt vergeleken met een bestaande Intel Core i7 8665U uit de huidige Whiskey Lake generatie. De tweede grafiek is misschien nog wel interessanter, daarin toont men een vergelijk met de AMD Ryzen 7 3700U, AMD's snelste processor voor laptops. Aangezien Intel naar eigen zeggen geen laptop konden vinden waar de Ryzen CPU's beperkt zijn tot 15W, liet men voor dit vergelijk de Ice Lake chip op hetzelfde verbruiksniveau van 25W als de AMD processor draaien. Mochten de benchmarks in de praktijk uitvallen als in de grafiek dan is het een mijlpaal: nooit eerder heeft Intel snellere geïntegreerde graphics gehad dan AMD.
De grafieken tonen relatieve cijfers, veel belangrijker zijn natuurlijk de absolute prestaties. Volgens Intel zijn Ice Lake processors snel genoeg om populaire games in Full HD resolutie met Medium settings te spelen met 60 beelden per seconde. Men gaf een demonstratie van CS: GO, maar ook andere populaire games als GTA V, League of Legends, Fortnite, en vele anderen mogen geen probleem zijn. Het zou kunnen betekenen dat Intel de markt voor entry-level losse gpu's, zoals Nvidia's GeForce MX150, hiermee volstrekt overbodig maakt.
Hoe krijgt men dit technisch voor elkaar? Volgens de ontwikkelaars is Gen11 Intels eerste geïntegreerde gpu die meer dan een biljoen FP32 berekeningen per seconde kan uitvoeren (teraflops in jargon). Wanneer de gpu werkt op 1,1 GHz is er een rekenkracht van 1,12 teraflops beschikbaar. Daarnaast moet Gen11 meer verbeteringen bieden dan louter prestaties. De nieuwe architectuur is volgens Intel ook efficiënter en biedt uiteenlopende nieuwe 3D-, media- en displaymogelijkheden.
Om met de 3D-mogelijkheden te beginnen. De verhoogde snelheid 1 teraflops wordt behaald door het maximale aantal gpu-cores (execution units ofwel EU’s in Intel jargon) te verhogen van 24 naar 64. De prestaties worden verder verbeterd door de gpu optioneel middels tile-based rendering (TBR) te laten werken. Hierbij wordt het complete beeld opgedeeld in meerdere segmenten (tiles) die één voor één worden bekend. In games waarbij geheugenbandbreedte de bottleneck is omdat er extreem veel objecten zichtbaar zijn, kan TBR zorgen voor een flinke prestatiewinst, aangezien het aantal objecten dat op iedere tile zichtbaar is natuurlijk beperkter is. Van wat we begrijpen moeten game-developers de mogelijkheid krijgen om via een speciale api deze functionaliteit in te schakelen, maar kan Intel het ook in haar drivers doen voor games waarvan men weet dat het een positief effect heeft.
Een andere weg naar prestatieverbetering is de vergroting van de binnen de gpu aanwezige L3-cache naar maximaal 3MB, een verviervoudiging van de maximale L3-cache bij Gen9 graphics, die tegelijkertijd ook broodnodig is vanwege het significant verhoogde aantal EU’s.
Wat absoluut genoemd moet worden is de ondersteuning voor Variable Rate Shading (in eerdere Intel presentaties ook wel Coarse Pixel Shading genoemd), iets waar Intel al sinds 2014 over praat maar nu eindelijk op de markt komt. Het is een technologie die het mogelijk maakt om gedeeltes van het scherm in een lagere resolutie te renderen, om zo de prestaties te verbeteren. Zo kun je bijvoorbeeld objecten die verder weg zijn in een lagere resolutie renderen, of juist het midden van het beeldscherm op native resolutie en de randen in lagere resolutie, aangezien je daar tijdens het gamen toch niet met volle aandacht naar kijkt. Klinkt bekend? Dan heb je vermoedelijk onze GeForce RTX 2070/2080 review gelezen, want Nvidia heeft een vergelijkbare technologie.
Verbeterde H.265 en HDR-support
Op het vlak van ondersteuning voor video/media zijn er ook de nodige verbeteringen in Gen 11. Zo is de geïntegreerde HEVC (H.265) video-encoder volledig vernieuwd en kwalitatief stukken beter geworden. Sterker nog: Intel claimt dat er nog maar weinig reden is om van softwarematige H.265 encoders gebruik te maken. De encoder is geschikt voor 4K bij 60fps met volledige helderheids- en kleurresolutie (4:4:4) en 8K bij 30fps met kwart kleurresolutie (4:2:0).
Verder heeft Intel het aantal videodecoders in de gpu vergroot en kunnen deze parallel werken. Dat is niet alleen om meerdere video’s tegelijkertijd weer te geven (wat in moderne UI’s van videotoepassingen steeds gebruikelijker wordt) maar vooral ook omdat de rekenkracht van de decoders gecombineerd kan worden om video’s in hogere resolutie (lees: 8K) te decoderen. Tenslotte is er in Gen. 11 ondersteuning voor HDR Tone Mapping en daarmee dus eigenlijk goede ondersteuning voor hdr-schermen. Zowel het op de PC gebruikelijke HDR10 als ook Dolby Vision worden ondersteund.
Eindelijk adaptive sync
Als we het dan toch over displays hebben: naast ondersteuning voor hogere resoluties (lees: 5K-schermen, waarvan er komend jaar meerdere op de markt moeten komen) en hdr is er eindelijk een andere vernieuwing waar Intel het al jaren over heeft, maar tot dusver steeds maar niet introduceerde: ondersteuning voor adaptive sync. Als dat je niet meteen iets zegt, doet de bekendste naam voor deze technologie dat ongetwijfeld wel: AMD FreeSync!
Jawel, je leest het goed, systemen met Intel Gen. 11 geïntegreerde graphics kunnen met alle AMD FreeSync monitoren gebruik maken van een variabele verversingsfrequentie. Hiervoor geldt één beperking: het werkt bij Intel alleen via displayport, niet via hdmi. Dat is jammer, want de meeste laptops bieden hdmi, en geen displayport. Toch is deze techniek juist geïntegreerde graphics een big deal. Zoals we al vaker hebben besproken zorgt FreeSync voor een vloeiende(r) games-ervaring, ook wanneer een GPU slechts 35 à 50 beelden per seconde kan berekenen. Het zijn natuurlijk juist geïntegreerde graphics die vaak de gewenste minimaal 60 fps voor normale schermaansturing niet halen. Zeker nu AMD FreeSync zo’n beetje een standaardvoorziening is op nieuwe monitoren, is de komst hiervan naar Intel integrated graphics wat ons betreft een zeer belangrijke stap. Binnen laptops kan adaptive sync natuurlijk ook werken op het geïntegreerde beeldscherm, mits de laptopfabrikant een compatible paneel gebruikt.
