Tijdens het EURETINA Congress 2023 in de RAI Amsterdam heeft TNO een geavanceerde netvliescamera laten zien, die met behulp van licht de zuurstofsaturatie in de oogbloedvaten kan meten. Dit is zinvol, omdat een lokaal zuurstoftekort in deze bloedvaten indicatief is voor mogelijke netvliesaandoeningen. Als deze vroeg geconstateerd wordt is het mogelijk dit te behandelen voordat een degradatie van het netvlies zodanig is dat het tot slechtziendheid of blindheid lijdt. Om de netvliescamera te kunnen testen moest TNO ook een geavanceerd modeloog ontwikkelen.
Netvliesdegradatie is met name een probleem bij volwassenen tussen de 30 en 65 die diabetes hebben. Ruim 1,2 miljoen nederlanders hebben diabetes en bij 30% van hen degradeert het netvlies (diabetische retinopathie). De bloedvaten in het oog worden aangetast waardoor er zuurstoftekorten ontstaan in het netvlies, wat zichtverlies veroorzaakt. Met het eerder diagnostiseren van de netvliesdegradatie is deze te behandelen, waardoor slechtziendheid of blindheid niet het gevolg hoeft te zijn. In de toekomst is het misschien ook mogelijk om andere diagnoses te doen met de nieuwe apparaten. Het oog is de enige plek in het lichaam waar bloedvaten en zenuwstructuren direct zichtbaar zijn. Dit geeft een unieke mogelijkheid om bepaalde 'biomarkers' te meten. Aan de hand van deze 'biomarker' is het mogelijk om een indicatie te krijgen van de gezondheidstoestand van een persoon. De volgende stap is om te kijken of hart- en vaatziekten en hersenaandoeningen, zoals Parkinson en Alzheimer ook in het oog te detecteren. Vroege opsporing van bijvoorbeeld hart- en vaatziekten zou bij vrouwen veel winst opleveren, omdat de eerste tekenen minder snel herkend worden dan bij mannen.
Het modeloog.
Samen met het Rotterdams Oogheelkundig Instituut en het Leidse 'Centre for Human Drug Research' werkt TNO aan een apparaat, wat zogenaamde 'Quantitative Retinal Imaging' moet kunnen uitvoeren door gebruik van meerdere netvliescamera's en andere apparatuur waarmee het netvlies belicht wordt met patronen in specifieke kleuren. Door de reflectie van deze patronen en kleuren te meten is het mogelijk de zuurstofverdeling en doorbloeding van het netvlies vast te stellen. TNO werkt ook samen met de Vrije Universiteit en Heidelberg Engineering om een 'scanning laser ophtalmoscope'-systeem te ontwikkelen. Dit apparaat maakt eveneens gebruik van verschillende specifieke kleuren licht, in de vorm van lasers, die de zuurstofsaturatie in de bloedvaten van het netvlies kunnen vaststellen. De combinatie van deze twee apparaten maakt het mogelijk om verschillende oogziektes, zoals de eerder genoemde diabetische retinopathie, eerder op te sporen. Omdat het moeilijk is om menselijke ogen te gebruiken bij het maken van nieuwe instrumenten, heeft TNO een modeloog ontwikkeld. Het bijzondere aan dit modeloog is dat het de bloedvaten van het menselijk nauwkeurig kan nabootsen. Het artificiële netvlies heeft vergelijkbare eigenschappen in optische en geometrische zin, als een echt oog. In dit netvlies is een artificieel bloedvat aanwezig waardoor echt bloed stroomt. Door gebruik te maken van een kleine hart-long machine is het mogelijk de zuurstofsaturatie van het bloed te variëren.
Het netvliescamera-apparaat voor Quantitative Retinal Imaging
Bron: TNO
