'Retina' van Iiyama: Iiyama ProLite XB2779QQS 5K-monitor review

5K in de praktijk

De ProLite XB2779QQS heeft 5120 x 2880 pixels, waarmee het totaal aan beeldpunten uitkomt op ruim 14,7 miljoen. Zoals Iiyama met trots vermeldt op de productpagina, biedt de monitor daarmee meer dan zeven maal zoveel pixels als een full hd-monitor, en viermaal zoveel beeldpunten dan een wqhd-scherm. Zelfs ten opzichte van een 4K-scherm is het verschil misschien groter dan je denkt: een snelle rekensom leert dat het 5K-scherm 77 procent meer pixels telt.

De XB2779QQS biedt niet alleen veel pixels, maar ook een hoge beeldscherpte: door de relatief beperkte diagonaal van 27 inch bedraagt de pixeldichtheid liefst 218 ppi. Daarmee is het beeld nog scherper dan een 24 inch uhd-monitor, met een ppi-waarde van 185. Besturingssystemen als Windows zijn vanouds gericht op beeldschermen met ongeveer 96 beeldpunten per inch. De monitor gebruiken op 100 procent schaling is dus geen optie. Pictogrammen, tekst en interface-elementen worden dan veel te klein getoond om normaal met de monitor te kunnen werken.

De voorpagina van Hardware.Info op 100 procent schaling.

Displays van telefoons en tablets hebben al langer een hoge resolutie, maar tegenwoordig is het ook in combinatie met de pc gebruikelijker om een monitor met veel pixels te hebben. Moderne besturingssystemen en software zijn in staat hun interface op te schalen, waarbij tekst en bedieningselementen worden gerenderd op een hogere resolutie en zodoende scherper worden getoond. Er is echter zeker op Windows nog genoeg software die niet goed meeschaalt, bijvoorbeeld drivers van randapparatuur, maar ook het oude Configuratiescherm. Ook andere oude software is er vaak niet op bedacht om opgeschaald te worden. Dat betekent voor die programma's meestal een onscherpe of anderszins lelijke weergave, al is de grootte van de interface vaak wel werkbaar.

Voor de XB2779QQS zouden we aanraden om de schaling in het besturingssysteem in te stellen op 200 procent. Daarmee krijg je een hoeveelheid werkruimte die gelijkstaat aan die van een wqhd-scherm, maar doordat de XB2779QQS viermaal zoveel pixels telt, is de weergave alsnog veel scherper. Tekst leest prettiger, lijnen worden vloeiender getoond en ook in foto- en videomateriaal is veel meer detail zichtbaar. Je kunt bijvoorbeeld een 4K-video bewerken op de volledige resolutie, waarbij ook nog ruimte is voor bedieningspanelen.

14,7 miljoen pixels via één kabel

De XB2779QQS is een van de eerste monitoren die is voorzien van een displayport 1.4-ingang. Daarmee wordt het mogelijk om het enorme aantal pixels via één kabel naar de monitor te sturen. Eerdere 5K-schermen moesten nog worden aangesloten middels twee displayport-kabels, waarbij via iedere kabel de helft van het beeld binnenkwam.

Heb je een moderne videokaart, voorzien van een displayport-aansluiting met versie 1.4 of hoger, dan is het aansluiten van de XB2779QQS inderdaad een fluitje van een cent. In combinatie met de Palit Geforce GTX 1060 6 GB in ons testsysteem werkte het scherm meteen zonder problemen op de native resolutie bij de optimale verversingsfrequentie van 60 Hz.

Op oudere videokaarten is een displayport 1.4-aansluiting niet voorhanden. Ook veel laptops ondersteunen niet de native resolutie van de XB2779QQS. Wil je in dat geval in 5K aan de slag, dan moet je alsnog twee kabels gebruiken. Die steek je dan in de twee displayport-ingangen van de XB2779QQS, waarna je pc twee schermen herkent, die je elk een schermresolutie van 2560 x 2880 kunt meegeven - in de breedte precies de helft van de native resolutie van de XB2779QQS. Vervolgens activeer je in het menu van de XB2779QQS de picture-by-picture-instelling, waarna de monitor de twee losse beelden aan elkaar voegt tot één beeld van 5120 x 2880 pixels.

Zo lang het beeld blijft stilstaan, ziet de weergave er ook met twee displayport-kabels heel overtuigend uit. Bij bewegend beeld wil de synchronisatie tussen beide delen nog wel eens verloren gaan, waarbij kortstondig een lelijke overgang in het midden van het scherm zichtbaar is. Ook op andere manieren is de 'rand' tussen de twee schermdelen te merken: een gemaximaliseerd venster neemt bijvoorbeeld maar de helft van het scherm in. Om gedoe en imperfecties te voorkomen, zouden we kopers van dit scherm dus zeker aanraden te investeren in een videokaart met een geschikte displayport 1.4-uitgang.