Wie heeft de beste moederbord BIOS?

Welke functies zitten er in een BIOS?

In een doorsnee bios van een high-end moederbord vind je honderden opties en instellingen om de werking van je systeem te beïnvloeden. Doorgaans zijn die semi-logisch verdeeld over een aantal tabbladen - vaak hebben alle overklokopties een apart tabblad, net als de output van alle (temperatuur)sensoren. Hieronder leggen we de belangrijkste functies uit, al verschilt het vaak wel per fabrikant hoe de settings precies heten.

• Overklokken
  • Base clock: de basissnelheid van je processor. De factor van deze snelheid en de bijbehorende multiplier bepaalt de uiteindelijke klokfrequentie van diverse systeemonderdelen.
  • CPU multiplier/ratio: deze multiplier bepaalt de kloksnelheid van je processorcores. Multiplier 35 bij een baseclock van 100 MHz levert bijvoorbeeld een kloksnelheid van 3,5 GHz op.
  • Memory speed: hiermee definieer je feitelijk de multiplier van het geheugen, maar voor het gemak wordt dit vaak al omgerekend naar de uiteindelijke geheugensnelheid.
  • Memory timings/CAS latencies: het geheugen gebruikt tientallen latencies voor diverse soorten transacties. De vier bekendste latencies (CAS, RAS to CAS, ROW en RAS) worden vaak vermeld op de geheugenmodule.
  • XMP: met deze door Intel ontwikkelde functie stel je in één keer de juiste snelheden en timings voor je geheugen in.
  • CPU voltage/VCore: het belangrijkste voltage uit de bios, dit is de spanning waarop je cpu-cores werken. Vaak kun je afzonderlijke voltages instellen voor andere onderdelen van de processor.
  • Load line calibration: voorkomt dat de spanning bij zware belasting inzakt (vnl. bij een zware overklok).
  • DRAM voltage: de spanning waarop het geheugen werkt.

• CPU instellingen (vaak op een 'Features' of 'Advanced' tabblad)
  • Intel EIST/SpeedStep & AMD Cool'n'Quiet: verlaagt de kloksnelheid van je processor als hij niet volledig wordt belast, waardoor het stroomverbruik daalt.
  • C-states & P-states: diverse niveaus van gedeeltelijke uitschakeling van processoronderdelen. Hiermee stel je in hoeveel onderdelen van de cpu geheel of gedeeltelijk mogen worden gedeactiveerd als je systeem idle is of zelfs in de slaapstand staat.
  • Intel VT-x/AMD-V: hardwarematige x86-virtualisatie. Deze feature maakt het mogelijk om zonder veel prestatieverlies virtuele machines te draaien, in bijvoorbeeld Virtualbox of VMWare.
  • SMT/HyperThreading: het in- of uitschakelen van het virtualiseren van een extra thread voor elke core.
  • APM/Power Restore: hiermee stel je in of je pc direct moet opstarten als hij stroom krijgt en hoe je je systeem op afstand kan aanzetten, bijvoorbeeld via Wake on LAN.

• SATA/Boot/Security
  • SATA Mode: om de maximale prestaties uit een moderne ssd te halen, moet deze feature op AHCI (of wanneer niet aanwezig RAID) staan. Je kunt echter niet zomaar wisselen als je Windows al hebt geïnstalleerd, want dan start je OS niet meer op.
  • SATA_1, SATA_2 etc.: vaak kun je met dergelijke settings individuele sata-poorten in- of uitschakelen.
  • Fast boot: met deze instelling aan wordt een gedeelte van of zelfs het hele POST-proces overgeslagen, tenzij je systeem op een onjuiste manier wordt afgesloten (bijvoorbeeld door een vastloper). Hierdoor gaat het opstarten veel sneller.
  • Secure boot: verifieert of de bootloader 'signed' is. Als die is gemodificeerd door bijvoorbeeld een rootkit, zal hij weigeren op te starten.
  • Boot priority/BBS: de volgorde van opstartmedia die de bios afgaat tot hij een geldige bootloader tegenkomt. Je kunt dit ook eenmalig overrulen door tijdens het opstarten met de hiervoor gereserveerde toets het bootmenu te openen.
  • Numlock state: staat je numlock-toets standaard aan of uit? Hiermee pas je dat aan.

• Peripherals/chipset
  
  • Controllers: bij veel moederborden kan je onboard controllers (bv. audio, netwerk, usb, sata) uitschakelen als je ze niet gebruikt.
  • Graphics memory allocation: als je processor beschikt over een geïntegreerde gpu, stel je hiermee in welk deel van je werkgeheugen als videogeheugen wordt gebruikt.
  • Peripheral Power On: randapparatuur zoals je toetsenbord of muis kan hiermee je pc opstarten of uit de slaapstand halen bij input.
• Monitor
  • Fan control: afhankelijk van hoe geavanceerd je moederbord is, kun je kiezen uit een standaardprofiel voor je ventilators of zelfs per ventilator een custom profiel aanmaken.
  • Temperature: je kan de temperaturen uitlezen en soms een signaal instellen voor als een bepaalde temperatuur wordt bereikt.
  • Voltage: het moederbord toont de aangeleverde voltages uit de voeding op de 3,3V, 5V en 12V lijnen.

• Tools/Utilities
  • BIOS Flash: vanaf een cd of usb-stick kun je met deze feature je bios updaten. Sommige moederborden kunnen die zelfs direct downloaden via internet.
  • Secure Erase: hiermee wis je een ssd of ander opslagmedium volledig. Deze functie was vroeger één van de redenen om een Linux-gebaseerde live-cd te gebruiken, maar zit nu vaak geïntegreerd in de bios.
  • Profiles: je kunt al je instellingen exporteren, zodat je die op een later moment altijd kan herstellen. Nieuwere moederborden bieden ook de optie om ze bijvoorbeeld op te slaan op een usb-stick. Handig, want na een bios-reset zijn je oude profielen meestal weg. Wel is het soms zo dat profielen tussen verschillende bios-versies überhaupt niet compatibel zijn.