Dual, triple en quad channel
Elke ddr3- en ddr4-geheugenmodule wordt door moderne processors gebruikt als een 64-bit geheugenkanaal. Op het moment dat je twee modules tegelijkertijd gebruikt, werkt je processor dus met twee 64-bit kanalen. Standaard staan deze kanalen los van elkaar, en de cpu kan ze via de geheugencontroller niet tegelijkertijd aanspreken. Een dual-channel controller en -opstelling verhelpt deze beperking. Hiermee worden beide modules opgenomen in een pool.
Ganged en unganged
Oorspronkelijk was het idee van dual-channel geheugen om te functioneren als een enkel 128-bits geheugenkanaal, de zogenaamde ‘ganged’ modus. Omdat de prestatiewinst hiervan in consumententoepassingen minimaal bleek, wordt dual-channel geheugen tegenwoordig in ‘unganged’ modus gebruikt. Daarmee kunnen beide kanalen tegelijkertijd en onafhankelijk van elkaar gebruikt worden.
De unganged mode is daarmee beter geschikt voor multi-core processors. Het voordeel van dual-channel is dat de totale geheugenbandbreedte nagenoeg verdubbelt: er kan (en moet!) immers naar beide geheugenreepjes tegelijkertijd worden geschreven en vanaf gelezen worden. Dual channel geheugencontrollers zijn tegenwoordig dan ook redelijk standaard, alleen de allereenvoudigste processors hebben een enkelvoudige controller. Overigens is het niet zo dat een dual-channel opstelling de totale systeemprestaties verdubbelt – verre van.
Multichannel
In de praktijk zien we een prestatieverschil van omstreeks tien procent, in veel gevallen zelfs minder. Vooral geïntegreerde videokaarten zonder eigen videogeheugen profiteren van de extra bandbreedte van een dual-channel opstelling. Triple- en quad-channel controllers borduren voort op hetzelfde principe: drie en vier modules functioneren als één pool, wat de geheugenbandbreedte verder vergroot.
Ondersteuning voor triple- en quad-channel geheugen zien we tegenwoordig nog steeds exclusief op high-end processors, zoals AMD Ryzen Threadripper en Intel Skylake-X. De prestatiewinst die we daar zien is zeer beperkt; in onze tests vorig jaar zagen we amper voordeel van vier boven twee geheugenkanalen. In combinatie met mainstreamprocessors wegen die voordelen zeker niet op tegen de nadelen.
De cpu-die van een Raven Ridge-processor, met de geheugencontroller links bovenin.
Complexiteit
De grotere en complexere geheugencontroller drijft niet alleen de prijs van de processor op, maar meer geheugenkanalen betekent ook een complexer en dus duurder moederbord – los van de noodzaak minimaal in vier modules te investeren. Tenzij je dus om andere redenen investeert in een high-end platform, zouden we quad-channel geheugen niet aanraden.
Daar moeten we ook nog bij vermelden dat je bij gebruik van een Kaby Lake-X processor op Intels huidige high-end platform ondanks de aanwezigheid van voldoende geheugenslots toch beperkt zal zijn in het aantal kanalen – dat wordt immers door de processor bepaald, en alleen Skylake-X exemplaren bieden er vier op X299-moederborden.
