Hoe bevalt een laptop met twee schermen? Asus Zenbook Pro Duo UX581 review

Beeldscherm

Asus heeft de Zenbook Pro Duo UX581 voorzien van een riante configuratie en daarbij past een luxe schermpaneel. De machine heeft als een van de eerste laptops in ons testlab een oled-scherm. Waar die schermtechnologie voor smartphones en tablets inmiddels volkomen is ingeburgerd, waren oled-laptops jarenlang zeer zeldzaam. Dit jaar lijkt daar verandering in te komen en zien we eindelijk meer fabrikanten die een machine met oled-paneel kunnen afleveren. In alle gevallen - zo ook bij de Zenbook Pro Duo UX581 - gaat het om een 15,6 inch-scherm afkomstig van Samsung, voorzien van een resolutie van 3840 x 2160 pixels (Ultra HD) en een refreshrate van 60 Hz. De pixeldichtheid bedraagt zodoende liefst 282 ppi. Het scherm heeft bovendien een rgb-pixelindeling met de gebruikelijke drie subpixels per pixel, waar bij oled-schermen in smartphones over het algemeen een minder scherp paneel met Pentile-indeling (twee subpixels per pixel) wordt toegepast.

De meeste lezers van Hardware Info zullen bekend zijn met de voordelen van oled, maar mogelijk minder met de (potentiële) nadelen. Het grote voordeel van oled is de te behalen zwartwaarde van deze schermtechniek: doordat de pixels zelf licht geven, kunnen ze ook volledig uitdoven, waar er bij lcd-schermen altijd een beetje licht door het paneel heen 'lekt'. Daarnaast is de kleurruimte die oled-schermen kunnen weergeven aanzienlijk groter dan bij de meeste lcd's, met meer verzadigde, 'spetterende' kleuren tot gevolg. Asus belooft voor de Zenbook Pro Duo UX581 een 100 procent dekking van de brede DCI-P3-kleurruimte, iets waar maar weinig andere laptops op kunnen bogen. Het is niet alles goud wat er blinkt: de maximale helderheid van oled is relatief laag, al geldt dat ook voor de meeste laptopbeeldschermen op basis van de lcd-techniek, zodat de Zenbook Pro Duo UX581 er toch vrij gunstig uitspringt. Tevens is oled gevoeliger voor effecten als retentie, iets wat ook blijkt als we de Zenbook Pro Duo UX581 een tiental minuten een (sterk) contrasterend testbeeld lieten weergeven, om vervolgens te wisselen naar een egaal grijs vlak. Er blijft dan korte tijd een vage 'schaduw' zichtbaar van het vorige beeld. Potentieel problematischer is, dat de oled-pixels naar verloop van tijd ook permanente kleur- en helderheidsverschillen kunnen laten zien. Computerprogramma's kenmerken zich immers door statische beelddelen: bedieningselementen die je op voorspelbare plaatsen wilt aantreffen, zoals een taakbalk, een startmenuknop, en de datum en tijd. Het is niet duidelijk of en zo ja hoe de panel- en notebookfabrikanten willen voorkomen dat dit optreedt. Tijdens onze test was er niet voldoende tijd om te zien of dit probleem zich voordeed, maar het is een risico dat zeker vermeld dient te worden.

Hoewel de pixeldichtheid hoog is, lijkt er bij de Zenbook Pro Duo UX581 een fijn 'raster' over beelden te liggen, dat vooral opvalt bij weergave van egale, lichte kleuren. We vermoeden dat de aanraakgevoelige laag over het scherm zichtbaar wordt, want op de eerdere BTO X-Book 15X990 met hetzelfde oled-paneel, maar zonder touch, was dit effect niet zichtbaar. Wel subtiel zichtbaar op die notebook, en ook op de Zenbook Pro Duo UX581, is de structuur van het scherm zelf. De helderheid van verschillende beeldpunten lijkt een heel klein beetje te variëren, waardoor het beeld bij weergave van bijvoorbeeld egale grijze vlakken wat 'korrelig' en onregelmatig oogt.

Testresultaten helderheid, kleuren en contrast

We hebben het scherm van de Zenbook Pro Duo UX581 zoals gebruikelijk nagemeten middels een X-Rite i1 Display Pro colorimeter in combinatie met de SpectraCal CALman 2018 analysesoftware. In onderstaande grafieken hebben we deze laptop, aangeduid door een rood balkje, vergeleken met onlangs geteste notebooks met een soortgelijke configuratie. Daarvan zijn de meeste machines in eerste plaats bedoeld als gaming laptop. Voorts zijn de meeste andere laptops in de vergelijking minder duur dan de Zenbook Pro Duo UX581. Voor de volledigheid tref je ook de Zenbook UX580 van vorig jaar in de grafieken aan, voorzien van een donkergrijze balk.

De maximale helderheid van het scherm van de Zenbook Pro Duo UX581 bedraagt 403 cd/m². Een prima score, maar opvallend genoeg stukken lager dan de eerdere BTO 15X990 met hetzelfde oled-scherm, die een piekhelderheid van bijna 600 nits wist te noteren. Het scherm van de Gigabyte Aero 15 OLED - zoals de naam al zegt, een andere laptop met oled-paneel die we recent hebben bekeken - is daarentegen weer minder helder dan dat in de Zenbook Pro Duo UX581. Alle drie de oled-laptops in deze vergelijking noteren logischerwijs een perfecte zwartwaarde van 0 cd/m², wat zich vertaalt in een oneindig hoog contrast. Dat is de reden dat deze drie modellen ook ontbreken in de derde grafiekenreeks: onze grafieksoftware kan zo'n resultaat niet weergeven.

Zoals gezegd dekt het oled-paneel van de Zenbook Pro Duo UX581 volgens de specificaties 100 procent van de brede DCI-P3 kleurruimte af. Dat blijkt op basis van onze meetresultaten ook te kloppen - sterker nog, het kleurbereik reikt voor groen en blauw nog zelfs iets verder dan DCI-P3. Dat maakt dat beelden echt van het scherm afspatten. Voor entertainment en spellen is dat prima, maar de meeste content is er eigenlijk nog niet op gemaakt om weergegeven te worden op een scherm dat zo'n volle kleuren kan tonen, en wordt dus met flinke oververzadiging getoond. Voor 'professioneel werk', iets waarvoor Asus het scherm van de Zenbook Pro Duo UX581 blijkens de productpagina ook geschikt acht, is het daarom belangrijk dat de schermkleuren kunnen worden teruggeregeld om standaard content (gericht op de sRGB-kleurruimte) met de juiste verzadiging te kunnen tonen. Wide gamut-beeldschermen voor je pc hebben hiervoor over het algemeen een speciale sRGB-modus aan boord. Helaas ontbreekt het bij de Zenbook Pro Duo UX581, net als de eerder besproken laptop van BTO, aan dergelijke functionaliteit. De 'MyAsus'-app biedt weliswaar de gelegenheid tot het kiezen van twee schermmodi, 'Normaal' en 'Levendig', maar daarbij verschilt enkel de gammawaarde, de manier waarop grijstinten worden weergegeven, niet het kleurbereik dat wordt vertoond. Je zou de oververzadiging eventueel kunnen oplossen door een softwarematige kalibratie, maar dat is een imperfecte oplossing waarvoor je bovendien extra (dure) apparatuur nodig hebt. Liever hadden we gezien dat Asus de laptop af fabriek had voorzien van een goede sRGB-modus.

Ook de kalibratie in de standaardmodus kan nog beter. De Zenbook Pro Duo UX581 noteert een gemiddelde kleurafwijking (deltaE2000) van 2,9 en dat is keurig, nipt onder de grens van 3 die we aanhouden als 'goed'. (We vergelijken alle laptops in deze grafiek standaard met de kleurruimte die het scherm het dichtst benadert - in geval van de Zenbook Pro Duo UX581 dus DCI-P3, maar voor veel andere laptops sRGB). Minder goed is de grijsweergave: de gemiddelde afwijking van 5,1 is stukken lager dan die van de eerdere Zenbook UX580, maar nog altijd hoger dan we zouden willen zien. Over het geheel genomen is de weergave van grijstinten wat te groen; de kleurtemperatuur van wit bedraagt 6.756 K, het gamma is met 2,13 gemiddeld net iets lager dan we willen zien. Zeker voor een laptop van 3000 euro gericht op professioneel gebruik valt het resultaat wat tegen. Een kalibratie is kortom aan te raden, wanneer je werkzaamheden nauwkeurige kleuren vereisen.