Zen: de basis voor CPU's en APU's in 2016
Als je het nieuws de afgelopen maanden in de gaten hebt gehouden, heb je waarschijnlijk wel iets opgevangen over AMD Zen. Dat is de naam voor een volledig nieuwe processorarchitectuur, die in 2016 op de markt zal verschijnen. Vandaag werden er voor het eerst details uit de doeken gedaan over deze x86-architectuur.
Klik voor een vergroting.
Zen zal aan de basis staan van veel processors die AMD volgend jaar zal introduceren, van processors voor simpele clients tot krachtige servers. Die zullen zonder uitzondering worden gebakken op het 14nm-procedé van GlobalFoundries, waarbij FinFET's worden gebruikt. In de chip zullen we onder andere een nieuw cachesysteem aantreffen, met een hogere bandbreedte en lagere latencies. Daarnaast doet ook simultaneous multithreading (SMT) zijn intrede: de feature die Intel HyperThreading noemt.
AMD belooft een IPC-toename van 40% ten opzichte van Excavator, de architectuur van Carrizo. Dat betekent dus letterlijk veertig procent meer instructies die per kloktik kunnen worden uitgevoerd. Dat is echt huge: ter vergelijking, Broadwell biedt een IPC-toename van ongeveer 5% ten opzichte van Haswell, dat weer tussen de 5 en 9 procent meer instructies per klok kon verwerken dan Ivy Bridge. Als we dat doorrekenen, kan een high-end Zen-processor moeiteloos op het prestatieniveau van een quad-core Intel Core i7 komen. Afhankelijk van de kloksnelheid en het aantal cores kan zelfs Intels heerschappij over het 'socket 2011-segment' in gevaar komen. Dat blijft voorlopig nog speculatie, maar er zit zeker potentie in de Zen-cores.
Klik voor een vergroting.
Goed, wat betekent dat concreet voor de verschillende line-ups. Ten eerste, de huidige sockets zijn dood: er zullen geen Zen-processors voor socket FM2+ of AM3+ verschijnen. Ten tweede, er komen eindelijk weer nieuwe high-end desktop-processors van AMD, zonder geïntegreerde GPU. Die komen zelfs als eerste, voordat AMD de Zen-cores in andere processors gaat toepassen. En ten derde, er komt één socket - die gaat AM4 heten, zo bevestigde AMD vandaag - voor zowel de APU's als de CPU's, oftewel zowel voor de A-serie als de FX-serie.
Het APU-platform biedt ondersteuning voor zowel DDR3- als DDR4-geheugen. Als DDR4 meer mainstream wordt, bijvoorbeeld doordat de Intel Skylake-CPU's er gebruik van maken, zullen de prijzen dalen en worden moederborden met de AM4-socket waarschijnlijk gewoon uitgerust met DDR4-sloten. Backwards-compatibility met DDR3 is dus theoretisch mogelijk, maar het blijft afwachten hoe fabrikanten dit in de praktijk gaan implementeren. Het FX-platform is alleen compatible met DDR4, zo bevestigde AMD ons vanavond.
De zevende generatie APU's zal wel betere prestaties-per-watt bieden, maar is niet gebaseerd op de nieuwe Zen-cores. Navraag leerde ons dat AMD nog niet wil onthullen welke cores de A-serie APU's van 2016 dan wel gebruikt, maar een doorontwikkeling van de Excavator-kernen lijkt het meest logisch.
Klik voor een vergroting.
AMD gaat ook na deze grote stap voorwaarts in de processormarkt niet stilzitten. Het wil aan de top blijven qua CPU-prestaties en heeft daarnaast ook nog een ander doel halen, dat het zichzelf in 2008 heeft gesteld: een 25 keer hogere energie-efficiëntie in 2020. Als we beginnen met tellen bij de Puma-cores zeven jaar geleden, zit AMD met Kaveri op 10x. Zowel een lager stroomverbruik als hogere prestaties dragen bij aan die efficiëntie. Achter de schermen wordt er dan ook al gewerkt aan een volgende generatie 'Zen+'-cores.
Voor servers zullen er overigens weer Opteron-processors verschijnen, met veel cores en meer geheugenbandbreedte. Ook hiervoor worden de nieuwe Zen-cores gebruikt. Ten slotte staat er een high-performance server-APU in de planning, voor bijzondere toepassingen waarbij er zowel veel CPU- als GPU-kracht nodig is. We moeten daarbij denken aan meerdere teraflops, aldus AMD. Er verschenen al eerder geruchten over deze APU, die over zestien cores zou beschikken.
Klik voor een vergroting.
