Asus ProArt PA32UC-K review: eerste 4K HDR-monitor met echte local dimming

Helderheid en contrast: local dimming en HDR

De native contrastwaarde van het ips-paneel is niet fantastisch, zo bleek uit de resultaten op de vorige pagina. De PA32UC-K is echter een van de weinige schermen met een local dimming backlight. Met 384 stuks is het aantal onafhankelijk dimbare zones bovendien ruimschoots groter dan bij iedere andere monitor die tot nu toe op de markt is. Alleen luxe lcd-televisies hebben soms nog meer zones, bijvoorbeeld het huidige lcd-topmodel van Sony, de ZD9.

Local dimming in SDR-modus

De aanwezigheid van local dimming is vooral broodnodig voor een goede hdr-weergave. Dat geldt dubbel voor de PA32UC-K, omdat het lcd-paneel een relatief laag contrast laat noteren. Ook voor normale sdr-beelden kan local dimming voordelig zijn. Standaard is de optie uitgeschakeld, maar door de optie 'Dynamic Dimming' in het menu 'System Setup' aan te zetten, kun je local dimming ook in de sdr-modus inschakelen. Om dat te doen, moet je wel eerst de uniformiteitscompensatie uitschakelen. Ook de picture-by-picture-functionaliteit gaat op de PA32UC-K niet samen met local dimming.

Het menu 'System Setup'. Beeld afkomstig uit de handleiding.

Met local dimming ingeschakeld, wordt het contrast in het beeld zichtbaar een stuk hoger. Grote zwarte vlakken die eerst donkergrijs waren, zijn nu echt zwart. Doordat het scherm local dimming gebruikt, is het moeilijk een concreet getal aan de verbetering in het contrast te hangen, zoals we normaal zouden doen. Hoe contrastrijk het beeld oogt, is immers afhankelijk van hoe goed witte en zwarte beelddelen samenvallen met de afzonderlijk dimbare zones van het scherm.

In ideale on/off-omstandigheden is het contrast oneindig hoog, omdat de monitor bij een zwart beeld de ledjes achter het paneel simpelweg uitschakelt. Vertoon je daarentegen een beeld met kleine witte en zwarte vakjes, dan zal het contrast dichtbij de gemeten native-contrastwaarde uitkomen, omdat de vakjes elk kleiner zijn dan de individueel dimbare zones.

Een praktisch gemiddelde vormt wellicht onze standaardtest voor de zwartwaarde van een scherm, waarvoor we 33 procent van het scherm donker of licht maken. We meten dan een contrastwaarde van 13460:1. Dat is op zich een enorm goed resultaat, maar zoals gezegd is het daadwerkelijke contrast in praktijk sterk afhankelijk van de content op het scherm. Bovendien kun je bij local dimming wat last hebben van effecten als halo's (een zichtbaar lichter vak op een plaats waar een klein, licht gedeelte voor een donkere achtergrond staat).

Om je een indruk te geven van de local dimming-implementatie, hebben we hieronder een video geplaatst. Houd er rekening mee dat deze video dient om de bij-effecten van local dimming aan het licht te brengen. Je ziet rondom de door het beeld vliegende logo's halo's ontstaan, waar het schermgebied dat helder moet zijn niet helemaal samenvalt met het achterliggende backlight-segment.

Bij normaal omgevingslicht zijn halo's een stuk minder zichtbaar wanneer je recht voor het scherm zit, maar onder een hoek worden ze ook met het blote oog bekeken snel zichtbaar. Recht voor het scherm zitten is dus het devies. De video geeft ook een indruk van de snelheid waarmee verschillende zones kunnen worden geactiveerd en weer uitdoven. Dat laatste doet de PA32UC-K niet zo snel, waardoor er achter het bewegende logo een na-ijlende 'streep' van fel brandende backlight-zones zichtbaar wordt.

Bij het bekijken van films en games, waarbij donkere en lichte beelddelen vaak niet zo scherp afgebakend zijn, vallen de beperkingen van local dimming op de PA32UC-K minder goed op. Voor de normale Windows-omgeving is local dimming naar ons idee niet helemaal ideaal. Hoewel de PA32UC-K over relatief veel onafhankelijk dimbare zones beschikt, is ieder gebied nog steeds relatief groot in vergelijking met bedieningselementen en werkbalken. Daardoor fluctueert ook de helderheid van die delen wat - open je in de browser bijvoorbeeld een donkere webpagina, dan neemt de helderheid van de adresbalk en werkbalken bovenaan het scherm plots wat af.

HDR met hoge helderheid

Met redelijk fijnmazig werkende local dimming en een groot kleurbereik (waarover verderop meer), heeft de Asus PA32UC-K een aantal ingrediënten in huis voor een goede hdr-weergave. Om de PA32UC-K hdr-materiaal te laten weergeven, moet je het scherm via hdmi aansluiten. De displayport 1.2-aansluiting voldoet door de oudere versie niet en hetzelfde geldt voor Thunderbolt 3 (dat in feite een displayport 1.2-signaal transporteert). Tevens is het scherm alleen geschikt voor hdr10-beeldmateriaal. Andere hdr-standaarden als hlg worden (vooralsnog) niet ondersteund.

Detecteert de PA32UC-K een hdr-signaal, dan wordt automatisch overgeschakeld op een geschikte beeldmodus. Local dimming wordt bijvoorbeeld automatisch aangezet, waarbij het niet nodig is om de eerder genoemde optie 'Dynamic Dimming' te activeren. De hdr-weergave heeft tevens niks te maken met de misleidend genaamde 'HDR Mode' die je vindt in het menu voor het afstellen van de kleurweergave.

Essentieel voor een overtuigende hdr-weergave is naast een hoog contrast een hoge piekhelderheid, zodat highlights echt van het scherm afspatten. De hdr-schermen die we tot nu toe bekeken, kwamen niet verder dan een maximale helderheid van zo'n 650 cd/m²; een aantal monitoren met hdr-ondersteuning behaalden zelfs geen 400 cd/m² bij het weergeven van hdr-materiaal. Ter vergelijking: de meest heldere lcd-televisies van dit moment halen een hdr-piekhelderheid van (ruimschoots) meer dan 1000 cd/m² - de eerder genoemde Sony ZD9 in onze test zelfs 1918 cd/m².

Volgens Asus kan de PA32UC-K een piekhelderheid van 1000 nits bereiken, wat wordt ondersteund door de Ultra HD Premium-certificatie. Zoals je in de bovenstaande grafiek kunt zien, waarin we de tot nu toe geteste hdr-beeldschermen hebben verzameld, haalt het scherm de beloofde 1000 nits inderdaad met gemak. Met maar liefst 1319 cd/m² produceert de PA32UC-K een meer dan dubbel zo hoge maximale helderheid als het hdr-scherm dat eerder als helderste uit de test kwam.

Om de gemeten 1319 cd/m² daadwerkelijk te bereiken, moet je weten dat de maximale helderheid in hdr-modus afhangt van een menu-optie te vinden in het boven getoonde onderdeel 'System Setup'. Ga je in dat menu naar het onderdeel 'HDR', dan krijg je de keuze tussen 'HDR1' en 'HDR2'. Zoals je aan de onderstaande grafiek kunt zien, produceert het scherm in de standaardinstelling, 'HDR1', een veel lagere maximale helderheid wanneer grotere delen van het beeld wit zijn. Ook in de modus 'HDR2' daalt de helderheid van het scherm naar mate het beeld meer wit bevat, maar dat gebeurt minder snel dan in 'HDR1'. Bij een volledig wit scherm meten we in de modus 'HDR2' nog steeds 740 cd/m², terwijl er in 'HDR1' nog maar 385 cd/m² wordt genoteerd. De genoemde maximale helderheid meten we in de modus 'HDR2', wanneer 25 procent van het beeld wit is.

Zoals Asus in de handleiding vermeldt, voldoet het scherm alleen in de modus 'HDR2' aan de vereisten van het Ultra HD Premium-certificaat. Toch is het niet verbazend dat de fabrikant standaard heeft gekozen voor een minder agressieve helderheidsinstelling. In 'HDR2' valt de lage native contrastratio van het lcd-paneel een stuk sneller op. Gelet op de contrastratio van het lcd-paneel loopt de zwartwaarde in een bepaalde zone die op volle helderheid brandt, immers op tot ruim boven de 1 nit, waar we een dergelijke waarde normaal gesproken in tienden of honderdsten van een nit noteren.

In scènes die veel wit bevatten, maar ook enkele delen die eigenlijk echt donker hadden moeten zijn, is de eerste stand mogelijk een betere keus, ook al is de helderheid van de heldere beelddelen dan weer te laag. In ieder geval geeft Asus kopers de keus welke afweging ze willen maken.