10-bit kleur
De nieuwste videokaarten schermen met de mogelijkheid om te werken met 10-bit kleur, waarbij uiteraard wordt gedoeld op het aantal bits dat per kleurcomponent beschikbaar is. Vandaar dat ook wel over 30-bits kleur wordt gesproken: bij 10-bit kleur zijn er voor rood, groen en blauw in totaal 30-bits beschikbaar. De zes extra enen en nullen zorgen voor een flink verschil: per kleurcomponent zijn er namelijk ineens 210 = 1024 schakeringen mogelijk. In totaal komen we dan uit op 1024 * 1024 * 1024 = 1.073.741.824 kleuren, ruim één miljard dus. Dat betekent dat er heel wat meer subtiele kleurnuances mogelijk zijn.
We staan echter pas aan het begin van de 10-bit revolutie. Want hoewel zo'n beetje iedere moderne videokaart intern wel al rekent met 10 of meer bits per kleurdiepte, zijn er nog bijna geen kaarten die een dergelijk signaal daadwerkelijk kunnen uitsturen. Conventionele VGA- en DVI-interfaces bieden daar überhaupt de mogelijkheid niet toe. De extra kleurdiepte kan alleen worden doorgegeven via HDMI versie 1.3 of met de in Hardware.Info Magazine #6/2007 besproken nieuwe DisplayPort standaard. Deze biedt zelfs de mogelijkheid om met 12-bit kleur te werken.
DisplayPort versies van de allernieuwste ATI- en nVidia-kaarten zouden 10-bit kleur moeten kunnen uitsturen, maar dat hebben we nog niet in de praktijk werkend gezien. Dat heeft voornamelijk te maken met het feit dat er op het moment van schrijven nog geen monitoren zijn die de gigantische hoeveelheid kleuren daadwerkelijk kan weergeven. Dat gaat echter spoedig veranderen: HP heeft recentelijk bijvoorbeeld de LP2480z aangekondigd, een 24" monitor die met 10-bit kleur kan werken. Binnen enkele weken zou dit scherm leverbaar moeten zijn. De adviesprijs is, zoals bij zoveel eerste generatie producten met een nieuwe technologie, wel exorbitant hoog: € 2299. Ook andere fabrikanten hebben aangegeven binnen afzienbare tijd met een 10-bit monitor op de markt te komen.
De HP LP2480z is één van de eerste 10-bit monitoren.
16,7 of 16,2 miljoen?
Nu we praten over een nieuwe generatie monitoren die dankzij 10-bit kleur meer dan een miljard verschillende kleuren moet kunnen weergeven, is het goed om te weten dat menig TFT-scherm niet eens de gebruikelijke 16,7 miljoen kleuren kan weergeven. Veel oudere LCD monitoren hebben een paneel dat met slechts 6 bits per subpixel werkt. Het totaal aantal verschillende kleuren dat dergelijke monitoren kunnen weergeven is dus 218 = 262.144. Om een inkomend VGA- of DVI-signaal met 8-bit kleur toch zo goed mogelijk weer te geven worden verschillende dithering technieken toegepast. Door de kleur van omliggende pixels licht aan te passen of door een pixel snel tussen twee verschillende kleuren te laten pulseren, worden de extra kleuren gesimuleerd. In de specificaties van schermen die met 6-bit per kleurcomponent werken zul je zien dat er wordt gepraat over 16,2 in plaats van 16,7 miljoen kleuren. Wanneer je een dergelijke monitor alleen voor games of internet gebruikt, is er niet zoveel aan de hand. Mensen die zich bezighouden met foto- of videobewerking moeten zich echter verre van dergelijke monitoren houden. Gelukkig zijn 6-bit TFT-panelen langzamerhand aan het verdwijnen; wanneer je nu een nieuwe monitor koopt, zal deze 99 van de 100 keer daadwerkelijk in staat zijn om alle kleuren die de PC uitstuurt weer te geven. Toch kan het nooit kwaad om in de specificaties op te zoeken of er daadwerkelijk over 16,7 in plaats van 16,2 miljoen kleuren gesproken wordt.
