Koeling en overklokopties
Tot slot de koeling en overklokopties. Uiteraard is de eerder besproken stroomvoorziening van cruciaal belang voor het overklokpotentieel, maar daarnaast zijn er nog heel wat andere features die het overklokkers makkelijker maken.
Laten we beginnen bij de fanaansluitingen, waarvan er meerdere verschillende types zijn. Alle fans kunnen via voltagecontrole aangestuurd worden, maar PWM (mits het wordt ondersteund door zowel de fan als de aansluiting) heeft nog wat bijkomende voordelen. Omdat PWM het voltage zelf niet verandert, heb je bij LED fans geen last van LED's die vervagen of zelfs helemaal uit gaan. Ook kan je fans met PWM soms minder hard laten draaien, wat het samenstellen van een fluisterstil systeem makkelijker maakt. De weinige semi-passieve fans die we hebben gezien hebben deze mogelijkheid ook alleen maar wanneer ze met een PWM-fanaansluiting worden verbonden. Het aantal PWM-fanaansluitingen is sterk afhankelijk van de fabrikant. Traditioneel zagen we bij ASUS-moederborden dat vrijwel alle fanaansluitingen PWM ondersteunden, terwijl dit bij andere fabrikanten soms alleen de CPU-fanaansluiting was - ook bij de dure high-end modellen. Inmiddels hebben alle fabrikanten hun leven gebeterd en zouden alle 4-pins fanaansluitngen op borden van elk merk PWM moeten ondersteunen.
Een fanaansluiting met PWM moet 4-pins hebben, maar omgekeerd geldt niet dat iedere 4-pins fanaansluiting PWM ondersteunt.
Naast koeling zijn er heel wat features die voornamelijk bedoeld zijn voor fanatieke overklokkers, voornamelijk degenen die LN2 gebruiken. Bijvoorbeeld het plaatsen van extra knoppen op het bord zelf, waarbij power, reset en clear CMOS het vaakst voorkomen. Dit is handig wanneer je het bord gemonteerd hebt op een testbench, zoals vaak het geval is bij (extreem) overklokken, omdat het systeem kan worden aangezet of gereset zonder extra kabels aan te sluiten. De waarde van de clear CMOS knop spreekt voor zich, maar sommige producten van Gigabyte hebben daarnaast nog een Clear Battery knop, wat hetzelfde effect zou moeten bewerkstelligen als het fysiek verwijderen van de batterij, voor wie het enkel wissen van de CMOS niet volledig vertrouwt (zoals sommige overklokkers).
Overklokken vergt ook heel wat stroom. Daarom hebben veel speciale overklokborden extra stroomaansluitingen. Voor de CPU is er soms een extra 12V-aansluiting (een 8-pin connector) en voor de GPU is er soms een Molex- of een PEG6-connector. Dit is om te voorkomen dat er teveel stroom over de ATX-connector moet, wat bij het gebruiken van meerdere GPU’s kan resulteren in echte horrorscenario’s of op zijn minst een instabieler systeem.
Tegenwoordig hebben de meeste moederborden een 8-pin stroomconnector voor de CPU, die meer stroom kan leveren dan de traditionele 4-pin connector.
Ook handig zijn switches om individuele DIMM-banken of PCI-Express sloten uit te schakelen. Op het moment dat het systeem vastloopt, kan je eenvoudig uitzoeken welke videokaart of module faalt, zonder ze uit het systeem te hoeven halen. Dit is met name handig voor LN2-overklokkers die werken met temperaturen van ver onder de nul en waarbij de componenten vastgevroren zitten.
Er zijn nog heel wat andere features die je op overklokborden aantreft. Je kan het zo gek niet bedenken, of het is aanwezig op een of ander moederbord. We zullen hier de belangrijkste bespreken. Bij het overklokken zijn de voltages van belang: een te laag voltage kan instabiliteit opleveren, terwijl een te hoog voltage het systeem kan beschadigen. In principe kan je het voltage in software uitlezen, maar een betrouwbaardere manier is om het hardwarematig te meten. Er zijn twee verschillende soorten voltagemeetpunten aanwezig op moederborden: soldeerpunten en punten waarin je een multimeter kan vastzetten. De betrouwbaarheid is bij beide prima, maar die laatste werkt een stuk makkelijker.
Iets wat niet alleen nuttig is voor overklokkers is een probleemdiagnose-weergave. Deze kan komen in de vorm van LEDs of van een HEX-scherm, of beide. Op het moment dat er bij het opstarten een probleem optreedt, kan je aan de LEDs onmiddellijk zien wat het probleem exact is. Een HEX-scherm geeft wat specifieker aan wat het exacte probleem is, maar daarvoor moet je wel de code opzoeken in de handleiding van het moederbord. Recentelijk zijn we een moederbord tegengekomen dat nog specifieker aangeeft wat het probleem is, door twee HEX-schermen te gebruiken die ook twee verschillende meldingen geven.
Er zijn ook switches die vooral nuttig zijn voor extreme overklokkers. De meestvoorkomende hiervan zijn de slow-switch en de LN2-modus. De slow-switch is bedoeld om na het uitvoeren van een benchmark het systeem te laten werken op de laagst mogelijke kloksnelheid, om te voorkomen dat het vastloopt bij het nemen en opslaan van de screenshot. Een LN2-modus is bedoeld om de zogenaamde 'cold bug' te vermijden, het probleem dat sommige systemen niet willen opstarten op het moment dat de processor te koud is. Aangezien LN2 werkt met temperaturen van ver onder de nul, is dit wel zo nodig. Tot slot hebben sommige moederborden een pauze-switch, waarmee het hele systeem kan worden stilgezet tijdens het uitvoeren van een benchmark om het te laten 'rusten'. Dit wordt in de overklokwereld beschouwd als cheaten, en dat is het eigenlijk ook.
Een trend die we steeds vaker zien is de implementatie van temperatuurheaders, waaraan je een sensor kan koppelen om de temperatuur van een willekeurige locatie op het bord te kunnen meten. Deze gemeten temperatuur kan vervolgens gebruikt worden om de fans af te stellen.
On-board knoppen zijn handig voor het gebruik van een moederbord op een testbench.
Met voltagemeetpunten kan je veel nauwkeuriger het voltage meten dan de waardes die in software worden aangegeven.
