Workshop Phenom II overklokken

Overclocking basics

Terug naar het oorspronkelijke doel: het sneller laten werken van je AMD Phenom processor. Laten we het complexe dividers verhaal even voor wat het is, dan werkt de processor dus op cpu-multiplier x basisfrequentie. Om de klokfrequentie, en dus de prestaties van een processors op te voeren, zal minstens één van beide omhoog moeten.

De multiplier ligt natuurlijk het meest voor de hand. Heb je een processor met standaard multiplier 14x (2,8 GHz) en verhoog je deze in de BIOS of via software naar 15x, dan zal de CPU op 3,0 GHz gaan werken. Die vlieger gaat helaas in de meeste gevallen niet op: bij vrijwel alle processors is de CPU-multiplier immers vast gezet. Uitzondering daarop zijn de zogenaamde Black Edition processors, die AMD dan ook primair op een doelgroep van overklokkers richt. Intel doet hetzelfde met zogenaamde Extreme Edition processors, maar er is een belangrijk verschil: bij AMD kun je ook voor vriendelijke bedragen dergelijke CPU’s kopen. Een Phenom II X2 550 Black Edition koop je al vanaf zo’n 88 euro. De populaire Phenom II X3 720 Black Edition ligt in de winkel vanaf zo’n 106 euro. Ter vergelijking: Intels goedkoopste Extreme Edition processor kost rond de 850 euro…

Heb je geen Black Edition, dan blijft er slechts één andere optie over: de basisfrequentie verhogen. Een voordeel van die methode is dat je het indien gewenst in piepkleine stapjes kan doen: van 200 naar 201 MHz, van 201 naar 202 MHz, en zo verder. En nadeel is dat zoals besproken niet alleen de CPU-klokfrequentie maar ook andere zaken gekoppeld zijn aan die basisfrequentie; in feite overklok je dus in één keer meerdere onderdelen.

Een rekenvoorbeeld: stel je hebt Phenom II X3 720. Deze werkt op 2,8 GHz (multiplier 14x), waarbij de geïntegreerde geheugencontroller en HyperTransport bus op 2,0 GHz (multiplier 10x) werken. Je hebt de processor gecombineerd met DDR3-1066 geheugen (multiplier 2,67x). Stel, je verhoogt de basisfrequentie van 200 MHz naar 210 MHz. De CPU gaat dan werken op 14x 210 = 2940 MHz. De geheugencontroller en HyperTransport bus gaan werken op 2100 MHz en het geheugen op 560 MHz (ofwel DDR3-1120). Wanneer je de basisfrequentie stap voor stap gaat verhogen zal het systeem op een gegeven moment niet meer stabiel zijn. Je weet dan echter niet welke van de onderdelen een kritiek punt had bereikt. In ons stappenplan houden we er echter rekening mee om ervoor te zorgen dat alleen de CPU-snelheid de bottleneck is.

Multiplier of basisfrequentie overklokken?

Bij een Black Edition processor heb je de keuze tussen overklokken met de multiplier, met de basisfrequentie óf een combinatie van beide. Alleen de multiplier overklokken is natuurlijk het makkelijkst en het veiligst, aangezien andere onderdelen op hun standaard snelheid blijven werken. Door de basisfrequentie te overklokken gaan juist de andere onderdelen ook sneller werken en wordt in feite je hele systeem sneller! Om het verschil in kaart te brengen, pakten wij een AMD Phenom II X4 955 (3.0) en overklokten we deze op beide manieren 10% naar 3,3 GHz. Met de benchmarks 3DMark Vantage CPU-test en Cinebench 10 analyseerden we de verschillen. Wat blijkt: zodra we de CPU met de multiplier 10% sneller laten werken (van multiplier 15x naar 16,5x), geeft 3DMark Vantage een 6,6% hogere score en Cinebench 10 een 8,9% hogere score. Doen we de overklok met de basisfrequentie (van 200 naar 220 MHz), dan meten we een verschil van 9,8% respectievelijk 9,9%. Ofwel: wie overklokt via de basisfrequentie ziet de procentuele verhoging bijna lineair terug in de resultaten van de processor benchmarks! De keerzijde is dat je wel rekening moet houden met de beperkingen van je geheugen, de geheugencontroller en de HyperTransport bus.